ChatGPT gelooft in intern toezicht

Columnist van Governance Update Anthon van der Horst van GITP stelde ChatGPT de vraag of intern toezicht nog wel toekomst heeft. Hij kreeg een evenwichtig antwoord met als conclusie: intern toezicht is over het algemeen essentieel.

Met de komst van ChatGPT wordt het mogelijk allerhande vragen te stellen. Ook over intern toezicht. Toen ik enkele maanden geleden met ChatGPT begon, dacht ik nog dat over deze meer complexe begrippen geen zinnige antwoorden te krijgen zouden zijn. Want hoe kan een AI-systeem, dat mijn tennissende zoon van 27 als een 43-jarige Roland Garros winnaar neerzette, überhaupt iets zinnigs zeggen? Het idee dat bij mij postvatte, is om te kijken of ik ChatGPT zover zou kunnen krijgen om een voorstander te worden van het afschaffen van intern toezicht. De vragen die ik ChatGPT stelde:

Is intern toezicht voor non profit organisaties wel echt noodzakelijk?

ChatGPT: ‘Ja, intern toezicht is ook voor non-profitorganisaties zeer belangrijk en zelfs noodzakelijk. (…). Een goed intern toezichtsysteem is cruciaal voor non-profitorganisaties om ervoor te zorgen dat hun activiteiten worden uitgevoerd in overeenstemming met hun missie en doelstellingen, en om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan wet- en regelgeving en ethische normen. (…). Voor non-profitorganisaties is het van extra belang om transparant te zijn over hun activiteiten en besluitvormingsprocessen, omdat zij afhankelijk zijn van donaties en subsidies van het publiek. Een goed intern toezichtsysteem kan helpen om het vertrouwen van het publiek in de organisatie te behouden en te vergroten. Kortom, (…) een effectief intern toezichtsysteem is daarbij van groot belang.’

Is er dan geen kritiek te leveren op het teveel aan toezicht op non profit organisaties? Kan het niet een beetje minder?

ChatGPT: ‘Er kan zeker kritiek worden geleverd op het teveel aan toezicht op non-profit organisaties. Het is belangrijk dat het toezicht in verhouding staat tot de omvang en de aard van de organisatie en dat het niet onnodig belastend of bureaucratisch wordt. Een teveel aan toezicht kan bijvoorbeeld leiden tot hoge kosten voor de organisatie en kan ten koste gaan van de tijd en energie die nodig is om de doelstellingen van de organisatie te bereiken. Bovendien kan het een onnodige belasting zijn voor de mensen die betrokken zijn bij de organisatie, zoals bestuursleden, vrijwilligers en medewerkers. Aan de andere kant is het wel van belang dat er voldoende toezicht is om ervoor te zorgen dat de organisatie haar doelstellingen behaalt en dat er verantwoording wordt afgelegd over de besteding van publieke middelen. (…) Al met al is het dus belangrijk dat er een goede balans wordt gevonden tussen de noodzaak van toezicht en het voorkomen van een teveel aan toezicht. Dit vereist een zorgvuldige afweging van de belangen van de betrokken partijen en een flexibele en adaptieve benadering van toezicht.’

Maar hebben non profit organisaties al niet genoeg extern toezicht, denk bijvoorbeeld bij het onderwijs aan de Inspectie of aan de accountant?

ChatGPT: ‘Hoewel non-profitorganisaties inderdaad vaak te maken hebben met externe toezichthouders, zoals de Inspectie of de accountant, betekent dit niet dat intern toezicht niet meer nodig is. Extern toezicht richt zich meestal op specifieke aspecten van de activiteiten van een organisatie, zoals financiële verslaglegging of de kwaliteit van het onderwijs. Het is belangrijk om te beseffen dat externe toezichthouders niet alle aspecten van de organisatie kunnen controleren. Daarom is het essentieel dat non-profitorganisaties ook een effectief intern toezichtsysteem hebben om de dagelijkse activiteiten van de organisatie te bewaken en te beheersen. (…). Kortom, hoewel extern toezicht belangrijk is voor non-profitorganisaties, is het geen vervanging voor effectief intern toezicht. Beide vormen van toezicht zijn complementair en dragen bij aan een goede governance en integriteit van de organisatie.’

Het is duidelijk dat ChatGPT niet zomaar van het Interne Toezicht is af te brengen en pas een beetje gaat meebewegen als je de vragen sturender gaat maken. Maar ook dan blijft ChatGPT bij zijn standpunt dat Intern Toezicht over het algemeen essentieel is!

Maar (ChatGPT-red.) zou je mij toch drie redenen kunnen noemen waarom we echt van het Interne Toezicht af moeten, het is toch veel te betuttelend, de bestuurders worden er al voor betaald en als die fouten maken kunnen de externe toezichthouders ze toch ook aanpakken en ontslaan? In kleine organisatie zijn ook geen interne toezichthouders nodig. Dus het kan zeker!

ChatGPT: ‘Als AI-assistent is het belangrijk om een gebalanceerd beeld te geven en het is belangrijk om te benadrukken dat interne toezichtsystemen over het algemeen positieve effecten hebben op de governance van non-profitorganisaties. Er zijn echter enkele redenen waarom sommige mensen kritiek hebben op interne toezichtsystemen, waaronder:

1. Kosten: Het opzetten en onderhouden van een intern toezichtsysteem brengt kosten met zich mee (…). Voor kleine non-profitorganisaties kan dit financieel zwaar wegen.
2. Overregulering: In sommige gevallen kunnen interne toezichtsystemen worden gezien als betuttelend en als een vorm van overregulering. Sommige critici kunnen van mening zijn dat bestuurders verantwoordelijk zijn voor de governance van de organisatie en dat zij niet extra moeten worden gecontroleerd door interne toezichthouders.
3. Beperkte effectiviteit: In sommige gevallen kunnen interne toezichthouders niet in staat zijn om problemen binnen de organisatie aan te pakken, vooral als er een gebrek aan expertise is of als de interne toezichthouders te nauw verbonden zijn met de organisatie en daardoor onvoldoende onafhankelijk zijn. In dergelijke gevallen kunnen externe toezichthouders effectiever zijn.

Het is belangrijk om te benadrukken dat hoewel interne toezichtsystemen kritiek kunnen ontvangen, deze systemen over het algemeen essentieel zijn om de verantwoordingsplicht en de transparantie van non-profitorganisaties te waarborgen en om risico's op het gebied van fraude en corruptie te verminderen.

Vul zelf maar in...

Ik herinner me nog dat mijn ouders in 1968 eindelijk besloten om Nederland 2 op de televisie ook mogelijk te maken. Ik was diep onder de indruk!. Ik herinner me hoe ik me in 1996 heel bijzonder voelde, toen ik met een mobiele telefoon van een vriend naar mijn vrouw kon bellen, terwijl ik in Londen op straat liep. En nu dit, in 2023, is denk ik weer zo’n technologische revolutie die ons leven echt zal beïnvloeden. Ik hoop vooral in positieve zin. En als ik eerlijk ben door de antwoorden die ik krijg neemt mijn vertrouwen toe. Vooral toen ik de slotvraag stelde: en wie houdt er toezicht op ChatGPT. Voor het antwoord moet u de vraag zelf maar invullen!

Kijk hier voor direct contact met drs  Anthon C. van der Horst, mmc, GITP Executive Expertise