Commissarissen mogen niet wegkijken van SDG’s

Duurzaamheid

Nog lang niet elke raad van commissarissen heeft de Sustainable Developments Goals op de radar. Terwijl commissarissen een cruciale rol kunnen spelen bij het agenderen en realiseren van de SDG’s door het stellen van de juiste vragen en toezicht op de voortgang van duurzaamheid. Een analyse van Anja Sinke, voormalig Technology Director bij BP International in het Verenigd Koninkrijk en aankomend commissaris.

Duurzaamheid staat volop in de belangstelling. De afgelopen zestien jaar heb ik in een Angelsaksisch beursgenoteerd bedrijf gewerkt waar ieder jaar een sustainability-rapportage wordt opgeleverd. Ik ben zelf in detail betrokken geweest bij de rapportage en weet dus uit eigen ervaring hoe lastig het soms is om de juiste gegevens boven tafel te krijgen in een bedrijf met wereldwijde activiteiten.

Sinds kort ben ik terug in Nederland en bereid ik me voor op een toezichthoudende rol. Wat me erg heeft verbaasd is het feit dat er in Nederland amper aandacht is voor de Sustainable Development Goals (SDG’s): de 17 doelen op de Agenda voor Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties voor het jaar 2030. De SDG’s moeten al over negen jaar zijn bereikt. Meer actie is dan ook dringend noodzakelijk. Het realiseren van de SDG’s is alleen mogelijk als ook het bedrijfsleven de schouders eronder zet. Commissarissen hebben hierin een belangrijke rol en mogen niet wegkijken.

Maatschappelijke druk neemt toe

De maatschappelijke veranderingen gaan snel, met een toename in het publieke bewustzijn, activistische social media en daarmee de maatschappelijk druk op bedrijven om ‘duurzaam’ te produceren. Ook de directe stakeholders - de aandeelhouders en werknemers - laten hun stem steeds duidelijker horen. In de financieringsmarkt klotst het duurzaam inversteringsgeld tegen de plinten, getuige de enorme overschrijvingen in duurzame beleggingsmogelijkheden en de hoeveelheid geld die wordt opgehaald door duurzame nieuwkomers. Zo haalde een recente IPO van Oatley, vegan havermelk, 1,4 miljard euro op.

Het Zembla-effect

Er gebeurt dus veel, maar is het genoeg? Het onvoldoende bewust zijn van de kansen en risico’s die de SDG’s bieden kan grote consequenties hebben voor de langetermijnwaardecreatie, winstgevendheid en continuïteit van een bedrijf. Er zijn legio voorbeelden van bedrijven die met een uitgekiende strategie succesvol hebben ingespeeld op duurzaamheidstrends en de relevantie van de SDG’s in hun sector.

Risico’s en gemiste kansen zijn er echter ook:

  • Bedrijven worden overvallen door de publieke opinie: het ‘Zembla-effect’.
  • Bedrijven missen kansen bij de ontwikkeling van nieuwe markten en producten en worden ingehaald door de concurrentie die wel adequaat inspeelt op wat er leeft in de samenleving.
  • Bedrijven laten ‘subsidies liggen’ en missen kansen op economisch vlak waarbij investeringen zichzelf op termijn terugverdienen (energiebesparing, waterbesparing, afvalscheiding, zonnepanelen).
  • Rekrutering verloopt moeizaam, of werknemers lopen weg omdat ze vinden dat het bedrijf onvoldoende proactief inspeelt op duurzaamheid.

Bestuur en toezicht niet op één lijn

Grant Thornton heeft onderzoek gedaan naar de visie van bestuurders en commissarissen op duurzaamheid. Een van de conclusies: ‘Het lijkt alsof de media wel worden gevolgd, maar die informatie niet meegenomen wordt in de vergaderkamer.’ Ook wordt er door de raad van bestuur en de raad van commissarissen niet altijd hetzelfde gedacht over duurzaamheid, zo komt uit het onderzoek naar voren. Dat geldt zowel voor leden van de rvc onderling, als tussen de rvc en rvb. Ook vraagt Grant Thornton zich af of duurzaamheid überhaupt wel wordt besproken in de rvc. Deze vraag hebben ze helaas niet gesteld aan hun publiek.

Aanbevelingen voor commissarissen

Welke rol kunnen commissarissen spelen bij de SDG’s? Drie aanbevelingen:

1. Zet de SDG’s op de agenda

Wettelijk moeten commissarissen zich primair richten ‘op het belang van de rechtspersoon’, de langetermijnwaardecreatie en de continuïteit van het bedrijf. Het verdient aanbeveling om duurzaamheid structureel eens per jaar op de agenda van de rvc te zetten. Als onderdeel van de strategische langetermijnplanning is het logisch de SDG’s tegen het licht te houden en de risico’s en kansen te bespreken: nieuwe producten, andere productiemethoden, de toeleveringsketen of nieuwe financierings- en businessmodellen. Daarmee worden de SDG’s op een logische manier gekoppeld aan het jaarplan en kunnen concrete kpi’s worden gemonitord in kwartaalrapportages.

2. Breng de uitgangssituatie in kaart

Een aantal vragen kan helpen duidelijkheid te krijgen over waar het bedrijf staat:

  • Wordt in de strategie aandacht besteed aan de SDG’s?
  • Wordt in de risicoanalyse aandacht besteed aan de SDG’s?
  • Heeft het bedrijf een aanpak voor het monitoren en rapporteren over kpi’s op het gebied van duurzaamheid?
  • Is bekend hoe aandeelhouders tegenover de SDG’s staan?
  • Is bekend hoe de werknemers tegenover de SDG’s staan?

3. Kies drie tot vijf SDG’s

De ervaringen met de SDG’s zijn variabel. Een gebrek aan informatie over wat er precies onder valt en hoe een bedrijf zou kunnen bijdragen aan de SDG’s speelt zeker een rol. Met 17 SDG’s is er veel te kiezen. De SDG’s versterken elkaar en vullen elkaar aan. Afhankelijk van het bedrijf zijn sommige SDG’s meer relevant dan andere. Maatschappelijk gezien is er vooral aandacht voor het klimaat, verantwoorde productie en consumptie en biodiversiteit. Het ligt voor de hand om minimaal deze SDG’s te beschouwen. Afhankelijk van waar de grootste kansen en risico’s liggen voor het bedrijf - en waar het bedrijf de grootste impact kan hebben - ligt een focus op drie tot vijf SDG’s voor de hand. Een duidelijk punt van aandacht zit ook in de toeleveringsketen, waar bedrijven vaak onvoldoende zicht op hebben. Bij inkoop wordt zelden gekeken naar de strategie en prestaties op het gebied van de SDG’s van de leveranciers.

Volgende stap naar duurzaamheid

Het is duidelijk dat nog niet elke rvc de SDG’s op de radar heeft. Terwijl juist commissarissen vanuit hun taakstelling een rol kunnen spelen om bedrijven te helpen een volgende stap naar duurzaamheid te zetten. Commissarissen zullen de SDG’s dan ook op de toezichtagenda moeten zetten en erop aandringen dat het bestuur hieruit een keuze maakt en deze integreert in de strategie. Bij een bedrijf dat al actief stuurt op duurzaamheid, kunnen commissarissen toezien op het realiseren van de SDG’s door het monitoren van de voortgang. 

Concrete handvatten

Centraal in het houden van goed toezicht is het stellen van de juiste vragen. Naast bovenstaande vragen, is het belangrijk dat commissarissen bij elk van de 17 SDG’s specifieke en relevante vragen kunnen stellen. Dit is geen makkelijke opgave, veel commissarissen hebben dan ook behoefte aan concrete handvatten. De hieronder te downloaden vragenlijst voor de 17 SDG’s is daarvoor nadrukkelijk slechts een eerste aanzet, maar kan wellicht helpen om de bijdrage van een bedrijf aan de SDG’s te onderzoeken. Aanvullingen welkom! Hopelijk benutten bedrijven de komende negen jaar om alle 17 doelen op de Agenda voor Duurzame Ontwikkeling te realiseren. Commissarissen kunnen daarin een cruciale rol spelen.

Download onderaan dit artikel de Vragenlijst voor commissarissen bij de 17 SDG’s.

Klik hier voor contact met Anja Sinke.

Anja Sinke schreef dit artikel als eindopdracht voor de Leergang Board Potentials van NR - de governance expert.