De lege stoel

Just Eat Takeaway heeft oud-Ahold Delhaize ceo Dick Boer voorgedragen als president-commissaris, terwijl de raad van commissarissen van de maaltijdbezorger niet voldoet aan het wettelijke quotum van ten minste een derde vrouwen. De handhaving van de wet lijkt boterzacht.

Just Eat Takeaway

Just Eat Takeway – de moeder van het Nederlandse Thuisbezorgd.nl – groeide pijlsnel als platformorganisatie en is inmiddels beursgenoteerd, met alle governanceverplichtingen die daarbij horen. Maar de maaltijdbezorger wist zichzelf niet tijdig een vrouwelijke commissaris te bezorgen. Het bedrijf droeg onlangs oud-Ahold Delhaize-topman Dick Boer voor als president-commissaris en Mieke de Schepper tot lid van de rvc. Over hun benoeming zal op de aandeelhoudersvergadering van 18 november worden gestemd.

Twee tegen vijf

Momenteel telt de vijfkoppige rvc van JET slechts één vrouw: Corinne Vigreux, medeoprichter en chief marketing officer van navigatiebedrijf TomTom. Daarmee wordt niet voldaan aan het vrouwenquotum dat eist dat ten minste een derde van de rvc-leden vrouw is. De voordracht van Boer en De Schepper als nieuwe rvc-leden verandert daar niets aan: met twee vrouwen tegenover vijf mannen voldoet het bedrijf nog steeds niet aan de verplichte man/vrouw-verhouding.

Volgens de wet is de benoeming van een man nietig, zolang niet wordt voldaan aan het quotum van een derde vrouwen in de rvc. Die maatregel staat ook wel bekend als ‘de lege stoel’: de commissariszetel moet onbezet blijven tot er weer sprake is van een evenwichtige verhouding in de rvc. En toch heeft JET Dick Boer voorgedragen en nog wel als voorzitter, een positie die minstens voor twee geldt. Rara, hoe kan dat?

Governance-trukendoos

Om de benoeming van Boer te verdedigen, trekt het bedrijf trekt de governance-trukendoos open. Bedrijven mogen zich beroepen op ‘uitzonderlijke omstandigheden’ om niet aan de wet te voldoen, bijvoorbeeld wanneer de continuïteit van het bedrijf in het geding is, of wanneer de benoeming ‘de langetermijnbelangen en duurzaamheid’ dient. Volgens JET zijn de twee benoemingen ‘in the best interests’ van het bedrijf. In dit geval klinkt dat overigens best geloofwaardig, want de maaltijdbezorger zit diep in de rode cijfers en de koers heeft een duikvlucht gemaakt.

Daarnaast maakt het bedrijf gebruik van een juridisch slimmigheidje. Eerst zal De Schepper worden benoemd, waarmee getalsmatig voldaan is aan het quotum. Dat maakt formeel de weg vrij voor de erop volgende benoeming van Boer, waarmee er echter meteen weer sprake is van meer dan twee derde mannen. Het bedrijf heeft ook nog een allerlaatste troef: er is nóg een vacature in de raad en daarvoor zal een vrouw worden benoemd. Met drie vrouwen tegenover vijf mannen is de verhouding in de rvc weer op orde. Inmiddels is overigens bekend geworden dat David Fisher per 1 januari 2023 zal terugtreden als commissaris. Komt dat even goed uit! Want daarmee voldoet de raad ook zonder derde vrouw al aan de juiste verhoudingen: twee vrouwen (Vigreux en De Schepper) tegenover vier mannen. Maar dat is dus meer geluk dan wijsheid.

Boterzachte maatregel

JET handelt dus misschien volgens de letter, maar niet in de geest van de wet, die moet leiden tot evenwichtiger verhoudingen in de top van het Nederlandse beursgenoteerde bedrijfsleven. De moraal van het verhaal: de maatregel van de lege stoel blijkt boterzacht. Natuurlijk, de statuur en ervaring van Boer als president-commissaris kon wel eens hard nodig zijn om JET te laten overleven. In die zin is diens snelle benoeming in het belang van het bedrijf. Maar het geeft andere bedrijven een precedent om ook de hand te lichten met het quotum.

EU wil zelfs veertig procent vrouwen in rvc

Ondertussen neemt de wet- en regelgeving op het gebied van genderdiversiteit alleen maar toe. Zo heeft de Europese Raad onlangs het richtlijnvoorstel Women on Boards goedgekeurd (zie elders in deze editie van Governance Update). Het voorstel moet nu alleen nog worden aangenomen door het Europees Parlement, maar dat lijkt een hamerstuk, nadat er in juni van dit jaar al een principeakkoord over werd bereikt. Volgens de richtlijn moeten de rvc’s van beursgenoteerde bedrijven in de EU vanaf 30 juni 2026 voor ten minste 40% uit vrouwen bestaan of ten minste 33% vrouwen in de rvc’s én raden van bestuur samen tellen. Als de richtlijn nú al van toepassing was, zou JET dus een nog groter probleem hebben (in het bestuur zit zelfs geen enkele vrouw). Net als veel andere Nederlandse beursgenoteerde bedrijven, die nog steeds niet lijken te kunnen rekenen als het gaat om diversiteit in hun toezichthoudende organen.

Leg de lat hoger

Maar ja, ook Nederland kan zich beroepen op een uitzonderingsclausule voor het niet-naleven van de nieuwe Europese richtlijn door te verwijzen naar het huidige wettelijke vrouwenquotum. Daarmee zou de Nederlandse implementatie van de EU-richtlijn met vijf jaar kunnen worden opgeschort. Dan zouden we dus nog tot 2031 met een quotum van slechts 30% vrouwen in rvc’s blijven zitten, terwijl de rest van Europa op 40% mikt. Waarom leggen bedrijven bij hun financiële resultaten de lat graag hoog, terwijl ze op het gebied van genderdiversiteit genoegen nemen met weinig ambitieuze targets? En daar kunnen ze dan ook nog eens straffeloos van afwijken, zoals in het geval van JET.

Voor het afdwingen van een lege stoel kunnen de aandeelhouders tegen een benoeming stemmen. Als bedrijven bij een nieuwe benoeming niet aan het quotum voldoen, kunnen partijen ook de gang naar de rechter maken, want het voor de wet verantwoordelijke ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft geen handhavende rol. Die rechtsgang is echter nog niet eerder vertoond.

SnowWorld: benoeming man kalltgestellt

Begin dit jaar ontstond er commotie toen skibaanexploitant SnowWorld twee nieuwe, mannelijke commissarissen wilde benoemen, in strijd met het vrouwenquotum. Uiteindelijk droeg SnowWorld tóch een vrouw voor en werd de voordracht van een van de twee mannelijke kandidaten geschrapt. Het lijkt echter ondenkbaar dat JET de benoeming van Boer zal willen uitstellen, laat staan schrappen. De beleggers zullen waarschijnlijk ook maar ál te blij zijn met Boer als het nieuwe boegbeeld van de maaltijdbezorger.

Schrap de bonus maar

Wie of wat kan de lege stoel dan wél afdwingen bij Nederlandse beursgenoteerde bedrijven die een man benoemen, terwijl niet aan het vrouwenquotum wordt voldaan? In België kunnen de financiële voordelen van bestuurders opgeschort worden als hun bedrijf het quotum schendt. Misschien zouden we dat in ons land kunnen overnemen: als de broodnodige stok achter de deur om de Nederlandse bestuurskamers meer divers te maken. Nu blijft die deur gewoon op een kier staan voor benoemingen die niet aan de letter óf de geest van de wet voldoen.