‘Ik vind 5 punten weinig voor een commissaris’

Hij was ceo van Royal Swinkels (voorheen Bavaria). Nu is hij voltijds commissaris/adviseur. Nou ja, voltijds. Met vijf toezichthoudende functies is hij niet meer dan een dikke week per maand bezig. ‘Van mij mag de Irrgang-norm van vijf punten wel wat ruimer.’ Over onboarden bij de familie, lege schappen en vriendelijk personeel in de supermarkt en ruimte voor ‘kleine ballen’. En over telefoon en toezicht zegt Jan-Renier Swinkels: ‘Ik hoop dat bestuurders me bellen als er iets is.’

Hij loopt bij boodschappen doen tegenwoordig toch anders door de supermarkt dan vroeger. Keek Swinkels als bierbrouwer vooral naar de bier-schappen, nu is zijn ‘super’ blik duidelijk verbreed. ‘Ik kijk of er lege schappen zijn, of het personeel vriendelijk is en wat de aanbiedingen zijn. En vraag me af: zou ik hier mijn boodschappen willen doen?’ En aan het einde van de gang door de schappen kijkt Swinkels ook op de kassabon. ‘Ja, het leven is duur geworden. Daarom moet je als supermarkt niet alleen A-merken bieden maar ook goede alternatieven.’ 

Na Royal Swinkels bent u full-time toezichthouder geworden. Wat opvalt: het zijn allemaal familiebedrijven, net als Swinkels. Portefeuille nog Irrgang-proof?

‘Ik ben commissaris bij Veris bouwmaterialen en de Veldsink Groep (financiële dienstverlening). Verder ben ik adviseur bij de Van Rooi Meat, Legro, Den Ouden Groep en dus sinds kort voorzitter van de rvc van de Hoogvliet Groep. Inderdaad, een familiebedrijf. Daar ligt toch mijn hart. Mocht er een corporate voorbij komen, misschien zeg ik dan een keer ja. Vooralsnog zit ik aan mijn vijf-punten limiet. Ik vind daar wel wat van. Per toezichthoudende functie ben ik een dikke dag in de maand bezig. Ik ben 61 en nog vol energie. Er kunnen best wat meer toezichtfuncties bij. Dat gesprek zou ik nog wel eens willen voeren. Ha, ha, Nee, ik verveel me niet, maar als je 61 bent, wil je ook nog niet thuis zitten.’

Waarom heeft men u benaderd als commissaris en welke toegevoegde waarde kunt u bieden? Speelde het artikel in het FD uit 2023 een rol waarin sprake was van ‘gedoe’ bij Hoogvliet?

‘Dat artikel was ruim voor mijn aanstelling. De vacature matchte gewoon met mijn profiel. Ik ken de supermarktwereld natuurlijk vanuit het bier. Maar ze vroegen ook om een helikopterview, een strategische focus, natuurlijke autoriteit, iemand die kan verbinden… Dat profiel paste naadloos bij me. Er moest ook een nieuwe rvc komen. Van drie rvc’s (supermarkt, vastgoed, deelnemingen) zijn we bij Hoogvliet naar één rvc gegaan, en daar ben ik dus nu de voorzitter van. Mijn hart ligt bij het familiebedrijf. Swinkels én Hoogvliet zijn dat.’

Waarom heeft u ja gezegd: wat trok u aan in deze functie?

‘Als ceo bij Royal Swinkels heb ik zelf gemerkt dat het heerlijk is om te kunnen sparren met een buitenstaander. Uit een studie blijkt dat 67 procent van de familiebedrijven geen toezichtsorgaan heeft. Dat is zo jammer. Het is goed om af en toe een spiegel voorgehouden te krijgen. Een goede commissaris kan daar een bijdrage aan leveren. Ik heb zelf ervaren dat je als ceo niet alles weet.

Ik leverde in mijn vorige rol bier aan Hoogvliet en nu zit ik aan de andere kant van de tafel. Wat me het meest opgevallen is aan die andere kant? Retail is niet makkelijk. Er zijn veel prijsverhogingen (loon, energie, inkoop). Deze wereld zit vol uitdagingen. Of ik nu adviseer bier goedkoper in te kopen? Ha, ha. Nee. We moeten er allebei aan kunnen verdienen.’

Heeft u een due diligence uitgevoerd, alvorens de functie te aanvaarden en hoe heeft u zich ingewerkt?

‘Ik kende de supermarktwereld vanuit mijn verleden wel natuurlijk. Je leest je uiteraard in, in de cijfers. Maar wat ik vooral belangrijk vind, is dat er een onboarding is met de familie. Dat je snapt wat de familie denkt en waar ze mee bezig zijn. Ik ben ook bij supermarkten op bezoek geweest. Of dat gepaste afstand is? Ik kondig zo’n bezoek aan en ga daar echt de diepte niet in. Maar ik wil gewoon voelen wat er speelt. Ik wil me wel vrij kunnen bewegen als commissaris. Waar ik verder op let als ik een toezichtrol accepteer: is er een échte strategie? Is er een koers, een meerjarenplan en hoe kom je daar? Ik wil ook weten hoe de organisatie in elkaar zit. Is er geen fatsoenlijk organigram, dan is dat voor mij een signaal. Verschil met mijn ceo rol bij Swinkels versus mijn rol nu, is wel dat ik qua politiek op afstand sta. Zat ik als ceo van Swinkels nog wel eens in Den Haag te lobbyen, nu vind ik dat een taak van het bestuur.’

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen bij Hoogvliet en welke rol kan de rvc daarbij spelen?

‘Het vormgeven van één rvc in plaats van drie en kijken of er een gezonde groei mogelijk is. Geten of gegeten worden? Nee. Ik vergelijk het vaak met een bak vol grote ballen. Daar past altijd een kleintje bij. Dat geldt ook voor de supermarktwereld. Hoogvliet is niet een van de groten, maar er is zeker een plek voor Hoogvliet. Verder hoop ik dat ik een bijdrage kan leveren aan de complexe vragen waar deze sector mee kampt.’

Hoe divers samengesteld is de rvc bij Hoogvliet? Welke meerwaarde heeft een divers samengestelde rvc/rvt voor het toezicht?

‘Ik geloof in diversiteit en dat die kan zorgen voor nieuwe inzichten. Van de vijf commissarissen bij Hoogvliet is er nu één vrouw. De jongste? Die is toch ook al vijftig. Ervaring is wel belangrijk dus ik weet niet of je er iemand van dertig bij moet willen hebben. Rust, reflectie, afstand kunnen nemen…. Toezicht is een vak geworden. Als we kennis niet in huis hebben, laten we ons adviseren. Denk aan IT en AI. We scholen ons bij, maar kan best zijn dat we hier expertise bij inroepen.’

Hoe past de nieuwe toezichtfunctie in de rest van uw portefeuille?

‘Van de drie rvc-taken (werkgever, toezichthouder en adviseur), geloof ik het meest in die van adviseur. Bij al mijn rollen is het sparren met de directie wel de rode draad. Hoe kunnen we samen het grotere geheel beter maken? Bij voordrachten over toezicht laat ik vaak mijn telefoon zien. De boodschap: als er iets is bij een bedrijf, hoop ik dat de bestuurder me zal bellen.’

Wat moet u op het gebied van commissariaat of governance van het hart?

‘Jouw rol als commissaris moet gewoon ook leuk zijn. Codes hebben wel geholpen in relatie tot rolduidelijkheid. Maar voor goed toezicht heb ik geen code nodig. Ik wil door mee te doen, het verschil maken.’