‘In je emotie neem je niet altijd de beste beslissingen’

De corona-periode heeft ons meer dan ooit geleerd dat we meer niet dan dat we wel kunnen beheersen. ‘De stoïcijnse mindset legt de nadruk op het accepteren van de realiteit. Het doel is om dat kleine beetje wat je wél kunt bepalen, op een goede manier te sturen’, stelt oud-schaatser Mark Tuitert in zijn nieuwe boek Drive, train je stoïcijnse mindset. ‘En blijf niet hangen in boosheid.’

Stoïcijns wordt vaak vereenzelvigd met emotieloos. Maar dat is niet wat je in je boek bedoelt met een stoïcijnse mindset.

‘Nee. Emoties zijn prima, kun je ook niet uitschakelen. Maar de truc is dat je er niet in blijft hangen. De rijke Fenicische zeeman Zeno leed schipbreuk in het zicht van de haven en daarmee zijn kostbare lading. Hij bleef niet hangen in zijn verlies, maar richtte zich op de filosofie. Hij accepteerde wat er gebeurd was omdat het veroorzaakt was door externe factoren die hij niet kon beïnvloeden. Corona heeft ons geleerd dat we lang niet alles kunnen beheersen. Mijn businessplannen/doelen (net als die van alle ondernemers) konden april 2020 de prullenbak in. Je hebt, als sporter maar ook als ondernemer, vaak niks te zeggen over externe omstandigheden. Je moet er mee leren omgaan. Als schaatser leerde ik dat het geen zin had om me bezig te houden met concurrenten of zaken als kwaliteit van het ijs. Stoïcijnen richten zich op wat wel kan, in plaats van boos worden en iedereen de schuld geven (de overheid in coronatijd bijvoorbeeld) als iets niet goed gaat. Stoïcijnen hangen vaak even rustig achterover en denken na over hun eigen rol. De stoïcijnen proberen met emotionele pijn net zo om te gaan als met fysieke pijn. Ze proberen het oordeel achter die pijn bloot te leggen om zo de pijn te genezen. Niet voor niets werden filosofen in de oudheid gezien als dokters van de ziel.’

Ondernemers zouden vaker een wat meer stoïcijnse mindset moeten hebben?

‘Zeker. In corona zijn bedrijven failliet gegaan, net als Zeno failliet ging. Echte ondernemers – hoe vervelend ook het moment- accepteren dat en denken (vooraf al) na over wat vervolgstappen zijn. Ik pleit er niet voor die heftigheid te ontkennen, maar als we iets van de stoïcijnen kunnen leren is het wel dat ze door hun training in elke situatie hun gemoedsrust leerden behouden. Moeilijk maar niet onmogelijk. In de horeca gingen in coronatijd bijvoorbeeld ondernemers take-away’s doen en kwamen zo door de crisis. Hang even achterover, reflecteer en denk na over kansen en bedreigingen. Maar zeker mensen met een eigen bedrijf gaan vaak “all-in”. Familie, vrienden, alles staat in het teken van het bedrijf. Gaat het mis, reageren die ondernemers vaak heftig en emotioneel. Maar in die emotie neem je lang niet altijd de beste beslissing. Als ondernemer loop ik zelf dagelijks tegen problemen aan, maar ik geniet ervan ze op te lossen. Als iemand een fout maakt binnen mijn bedrijf, kan ik daar boos over worden en zeggen dat dat nooit meer mag gebeuren. Ik kan ook eerst nadenken over mijn eigen rol. Stel je oordeel uit. Wees emotioneel onafhankelijk.’

In je boek schrijf je: mijn Olympische 1500 meter duurde 105 seconden. De aanloop naar de Spelen duurde 126 miljoen seconden. Het laatste stukje was dus 0,00000084 procent van het geheel. Welke les kunnen ondernemers daar uit trekken?

‘Om in het laatste stukje (de race) zo goed mogelijk voor de dag te komen, moest ik elke dag een beetje beter worden. Wij reden als schaatsers tijdens trainingen in treintjes. Het had geen zin om dat het hardst te willen schaatsen en de rest eraf te rijden. We hadden elkaar nodig om uiteindelijk persoonlijke doelen te halen. Winnen doe je niet door je op winnen te richten. Je bent niet dagelijks bezig met je concurrenten, maar met jezelf. Het heeft geen zin om één spier helemaal op te blazen. Het gaat erom alle spieren te trainen. Vertaald naar bedrijven: je moet alle mensen trainen om samen sterker te worden. Veel mensen die succesvol zijn (dus ook veel ondernemers) zijn uiteindelijk ongelukkig. Ik was na mijn Olympische goud na drie maanden de euforie al weer kwijt. Dat is een wetmatigheid. Wie overstapt van een Mini naar een Porsche is ook na drie maanden alweer gewend. Ondernemers leven met grote verwachtingen, hoge doelen en veel geld. Daar worden ze onrustig van. Er is altijd weer een nieuw doel. Stoïcijnen richten zich veel meer op de dagelijkse worsteling die ze aangaan. En die naar tevredenheid oplossen. Daar halen ze hun geluk uit. Goede ondernemers snappen dat het niet alleen om het einddoel gaat. Droom groot, maar heb die droom vooral in je achterhoofd. Populaire leiders doen geen dingen om populair te worden, maar worden populair omdat ze de juiste dingen doen. Ze blijven kalm onder grote druk en houden rekening met anderen.’

Is in deze maatschappij waar alles snel moet en waar de druk groot is, een stoïcijnse mindset belangrijker dan ooit?

‘Door nieuws, meningen en social media worden we steeds meer gedwongen constant te reageren. We zijn een reactief volkje geworden. We reflecteren te weinig. Ik pleit veel meer voor het op orde hebben van je interne ankers; wat zijn mijn leidende principes als ondernemer? Wat zijn de kernwaarden? Houd daar vervolgens aan vast in plaats van elk moment reageren. Max Verstappen baalt van een klapband, maar zet het vizier vervolgens weer op de volgende race. Even emotioneel, maar dan weer realistisch. Stoïcijns. Emoties kun je niet uitschakelen, maar ze moeten je leven niet beheersen. De stoïcijnse mindset legt de nadruk op het accepteren van de realiteit en het onderzoeken van je eigen oordelen en gedachten. Het doel is om dat kleine beetje wat je wél kunt bepalen op een goede manier te sturen. Heb moed, laat je niet regeren door angst. Klagen heeft geen zin, het lucht alleen maar even op. Een stoïcijnse mindset helpt je om te gaan met alles wat in je leven op je pad komt en helpt ook enorm bij bijvoorbeeld iets als conflictbeheersing. Je leert omgaan met emoties. Rust brengt uiteindelijk scherpte.’

Wat had Frank de Boer als bondscoach kunnen leren van de All Blacks?

‘Het Nieuw Zeelandse rugbyteam de All Blacks hebben als leidend principe: good people, make good All Blacks. Als je als speler het zwarte shirt aantrekt, weet je wat leidende principes, de kernwaarden van een Kiwi zijn. Respect. We winnen of gaan strijdend ten onder. Daar marchandeer je als All Black niet mee. Ik denk dat bij Oranje die leidende principes nog wel eens ontbreken. Weet oranje eigenlijk wel wat hun principes/ kernwaarden zijn? Waar staan ze voor? Wat is hun trots? Diezelfde vraag kun je ook bij veel bedrijven stellen. Wat zijn leidende principes van een bedrijf (de kernwaarden). Zijn die wel helder? En trek jij als werknemer daar ’s ochtends je shirt voor aan?’