NR Governance Kennisbank

Hans Biesheuvel, voorzitter ONL voor Ondernemers. Nieuwe toezichtfunctie: voorzitter raad van commissarissen Movares. 'Movares is een prachtig bedrijf en een belangrijke schakel. Heel veel uitdagingen sluiten aan op maatschappelijke uitdagingen voor private bedrijven, maar ook voor ProRail en Rijkswaterstaat. Op dat snijvlak voel ik me goed thuis.'

De traditionele governancedriehoek van raad van bestuur, raad van commissarissen en aandeelhouders moet evolueren naar een governancevierkant, waarin ook de samenleving wordt gezien als een volwaardige speler. Als bedrijven zich niet meer gelegen laten liggen aan verschuivende normen en waarden en publieke belangen, zou het maatschappelijk mandaat van commissarissen de komende jaren wel eens kunnen worden ingetrokken, aldus Paul van Gerwen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren.

Commissarissen moeten kritischer leren kijken naar de effecten van onbewuste emoties op de verhoudingen in de boardroom en daarmee de kwaliteit van het toezicht. Daan de Roo van Alderwerelt, executive coach en zelf toezichthouder, schetst de onderliggende oorzaken van groepsdenken en projectie en doet aanbevelingen. ‘Piet reageerde de onverwerkte frustraties over zijn vader af op de voorzitter van de raad van commissarissen, die toevallig net zo sprak.’

De rol van de CFO en de financiële kolom binnen organisaties verandert onder invloed van digitalisering en dus ook het toezicht daarop. Alexander Rahusen, CFO van softwarebedrijf Exact, en Alexander Staal, partner en finance transformation leader bij PwC, gingen in dialoog over de financiële functie van de toekomst en vaardigheden die daarvoor nodig zijn: vooruitkijken en in scenario’s denken aan de hand van predictive analytics.   

De corona-periode heeft ons meer dan ooit geleerd dat we meer niet dan dat we wel kunnen beheersen. ‘De stoïcijnse mindset legt de nadruk op het accepteren van de realiteit. Het doel is om dat kleine beetje wat je wél kunt bepalen, op een goede manier te sturen’, stelt oud-schaatser Mark Tuitert in zijn nieuwe boek Drive, train je stoïcijnse mindset. ‘En blijf niet hangen in boosheid.’

Na de invoering van de Wet vereenvoudiging en flexibilisering BV-recht en de Wet Bestuur en Toezicht rechtspersonen, is het nu de beurt aan het NV-recht.

Linda Boot, directeur/bestuurder van Cyclus NV. Nieuwe toezichtfunctie: Voorzitter RvC Regioplus
Bestaande portefeuille toezicht- en bestuursfuncties: Lid van de RvC van HTM den Haag

Misstanden in maatschappij en bedrijfsleven zullen in het jaar 2030 niet meer worden getolereerd, stelt Anthon van der Horst, executive consultant bij GITP. Toezichthouders moeten dus nu alvast een voorschot nemen op de toekomst door alert en kritisch te zijn op (on)gewenst gedrag en de subtiele combinatie van verleiding en handhaving die daarvoor nodig is.

Jacobina Brinkman en Hugo van den Ende van PwC gingen in gesprek met Jannet Vaessen, oprichter en directeur-bestuurder van WOMEN Inc., over de waarde van diversiteit en inclusiviteit. Ook nuttige input voor commissarissen. Rvc's die zeggen geen geschikte vrouwen te kunnen vinden? 'Dan blijft het puur iets voor de bühne.' 

Steeds meer familiebedrijven krijgen een raad van commissarissen of stellen deze vrijwillig in. Veel familiebedrijven zoeken naar de optimale wijze van samenwerking met dat orgaan. Niels Govers (Family Business Tax) en Sharon Beekmans (Family Business Legal) van PwC schetsen waar familiebedrijven op moeten letten. Plus: hoe raakt de nieuwe Wet bestuur en toezicht rechtspersonen de governance van familiebedrijven?

Een scherpe omgevingsanalyse, een gedegen turnaround strategie en een hands-on operationeel actieplan: een solide herstelplan laat zien dat een bedrijf levensvatbaar is en toekomst heeft. Op basis daarvan kan de rechter besluiten een dwangakkoord aan de schuldeisers op te leggen, volgens de nieuwe Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA). Harald de Graaf, vennoot Custom Management Interim Directeuren, illustreert de kracht van een gedegen herstelplan aan de hand van een casus en schetst de rol van de raad van commissarissen daarbij.

Het jaarlijkse Berenschot Strategy Trendsonderzoek staat dit jaar in het teken van de effecten van de COVID-19 pandemie en de strategische keuzes die daar uit voortvloeien. Prof. dr. Meindert Flikkema, senior managing consultant Berenschot en hoogleraar Service en Innovation Strategies Vrije Universiteit Amsterdam, leidt 1 juli een online college over strategisch management en kijkt op deze plek alvast vooruit op de klantrelatie; in COVID-tijd maar ook daarna.

We denderen elke dag maar door. Zonder rust te nemen. Corona heeft dat alleen maar versterkt. ‘We zoomen van overleg naar overleg’, schetst Hidde de Vries, auteur van Work Smart, Play Smart. ‘Maar nog harder en nog langer werken, werkt zelfs contraproductief.’ Over directeuren op skippyballen en de gruwel van de kantoortuin.

Hélène Vletter-van Dort, hoogleraar Financieel recht & Governance Erasmus School of Law, lid van de RvT van NPO, president-commissaris Intertrust, vicevoorzitter en voorzitter remuneratiecommissie NN Group en chairperson EFIC1. 'Er was een vacature met de portefeuille juridische zaken en governance. Ik denk dat ik met name waarde kan toevoegen door mijn expertise in corporate governance en mijn ervaring als commissaris, zowel in de beursgenoteerde omgeving als in een meer publiek/private omgeving (ziekenhuis).'

Kijk bij ‘rotte appels’ in de organisatie altijd naar de fruitmand, waardeer gewenst gedrag en evalueer de cultuur. Interne toezichthouders moeten psychologische wetmatigheden nét zo zwaar laten wegen als financiële en operationele kpi’s, stelt Anthon van der Horst, executive consultant bij GITP.

Het kabinet wil een aparte juridische status voor sociale ondernemingen. Dat zijn ondernemingen waar de maatschappelijk missie voorop staat. Recent is een internetconsultatie erover afgerond. De nieuwe wet Besloten Vennootschap met Maatschappelijk doel (BVm) is feitelijk een soort wettelijk keurmerk. Maarten Appels en Hugo Reumkens van Van Doorne analyseren de wet na de consultatie. Conclusie: de reacties zijn positief, maar er is nog wel wat kritiek. Onder meer over de bestemming van de winst. Gepleit wordt ook voor een breder toepassingsbereik zodat ook andere rechtspersonen kunnen kwalificeren als sociale onderneming.

Steeds vaker bieden raden van toezicht een traineeshipplek aan. Een stageplaats biedt jonge mensen de mogelijkheid om ervaring met toezichthouden op te doen, en om te groeien. Maar ook voor de raad van toezicht is het een interessant en leerzaam traject.

Commissarissen hebben vaak onvoldoende kennis en inzicht om de impact van de digitale transformatie te kunnen inschatten en daarmee adequaat toezicht te houden. Marion Mulder, specialist in technologische innovatie en zelf aankomend commissaris, schetst wat er nodig is om daarin verandering te brengen. Inclusief handige begrippenlijst, plus de bijbehorende vragen voor de eerstkomende commissarissenvergadering.  

Executive teamcoaches worden steeds vaker gevraagd om directies te ondersteunen en een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de samenwerking en de effectiviteit van het team.

Neem als kandidaat-commissaris de tijd voor een zorgvuldig vooronderzoek en durf bij twijfel nee te zeggen tegen een toezichtfunctie, bepleit Michel Frequin, vennoot van Custom Management Interim Directeuren. Dat is óók beter voor de onderneming, die immers is gebaat bij sterke en gemotiveerde toezichthouders.

Ronald van der Giessen, voorzitter branchevereniging Vereniging van Vermogensfondsen in Nederland-FIN. Nieuwe toezichtfunctie: voorzitter raad van toezicht Stichting Buurkracht. 'Buurkracht is een onderneming die investeert in burgerparticipatie, bij energietransitie maar ook bij andere maatschappelijke processen zoals asbestverwijdering en coöperaties van zonnepaneeleigenaren. Als oud-directeur van het Oranje Fonds ben ik al vele jaren actief geweest met activatie en participatie in wijken en buurten, bijvoorbeeld met Burendag en NLdoet.'

De overheid speelt in verschillende sectoren een belangrijke rol bij ondernemingen. De overheid heeft als (mede)aandeelhouder van deze ondernemingen zowel een publiek belang als een financieel belang. Belangen die in de praktijk niet altijd parellel lopen aan het vennootschappelijk belang van de onderneming. ‘Een rvc van een (semi-)publieke onderneming zal in de uitoefening van zijn toezichthoudende rol steeds moeten laveren tussen publieke en maatschappelijke belangen die de betreffende onderneming in acht dient te nemen’, constateren Maarten Appels en Hugo Reumkens, Van Doorne.

Niet of te laat ingrijpen door de raad van commissarissen kan (familie)bedrijven in grote problemen brengen. Jan Willem Eyssen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, reikt inzichten aan voor adequaat en proactief toezicht. ‘Treed op of treed af.’ 

Charisma is een belangrijk kenmerk van krachtige leiders. Die kracht moet echter beteugeld worden door stevig tegenspel door de raad van commissarissen of raad van toezicht om contraproductiviteit te voorkomen. Een bespiegeling (en concrete aanbevelingen) van Anthon van der Horst, executive consultant bij GITP.

‘Auditcommissies zijn zoekende’, signaleert hoogleraar Anna Gold. Haar onderzoek helpt hen om effectiever met de accountant te communiceren. Auke de Bos, partner Assurance van EY Nederland, ging met Gold in gesprek. ‘Accountants ervaren het als productief als de auditcommissie betrokkenheid toont en zich onafhankelijk opstelt ten opzichte van het management.’