José R. Hernandez: Broken Business

Crisis vaak gevolg van systematisch falen
Boekbespreking

In het boek Broken Business, fraude, crisis en herstel, zoemt auteur José R. Hernandez in op de vraag of een crisis voorkomen kan worden. En hoe kom je in zeven stappen vervolgens naar hervorming en herstel van integriteit. In de ‘bijsluiter’ van onze vaste recensent Jacques Gerards staat: een deskundig en vlot geschreven boek, vol praktijkervaringen en bruikbare tips. Lezen liefst vóór de crisis en anders erin of op zijn laatst erna.

De vooronderstelling van menig bestuurder of toezichthouder ‘bij ons gebeurt dat niet’ wordt vaak door de werkelijkheid ingehaald. Bijvoorbeeld door het ontdekken van wangedrag, het openbarsten van een schandaal of het in de media verschijnen van ernstige aantijgingen. Dit overkomt grote internationale bedrijven net zo goed als kleine maatschappelijke organisaties. Als toezichthouders geconfronteerd worden met een schandaal, weten ze dat dit een crisis veroorzaakt. Hun denken en handelen richt zich vooral en vooreerst op de oplossing daarvan. Pas erna komt de reflectie over hoe het zover heeft kunnen komen.

Andere vormen van leiderschap gevraagd

Het tweede en grootste deel van dit boek gaat over het oplossen van bedrijfsschandalen. Daarin volgt de auteur de aanpak die crisismanagers niet onbekend in de oren zal klinken: van doorgronden van de crisis, via een onafhankelijk onderzoek, een draaiboek voor sanering en herstel, het afwikkelen van strafrechtelijke en civiele zaken naar het versterken van mechanismen om wangedrag te voorkomen, het veranderen van de cultuur en een heroriëntatie op de strategie. Daaraan voegt de auteur een heel wezenlijke opmerking toe. Tijdens de uitvoering van deze stappen is telkens een andere en nieuwe vorm van leiderschap gevraagd. Dit is op zich leerzame informatie, die nog meer oplevert als de lezer zich steeds daarbij afvraagt: was het eerder te onderkennen? En waaraan had ik dit kunnen zien aankomen? Hij vraagt dan naar de oorzaken, naar de aanleiding, naar de probleembezitters en naar de interne context van het tweespan organisatiecultuur en leiderschap.

Onbenullig voorval

Wat dit betreft biedt het eerste deel van het boek veel interessants. De casestudie van Wind Internationaal is een goede keuze. Deze case bevat het typerende onbenullige voorval en eveneens het niet doorzien van wat dit voorval en de nasleep daarvan laat zien. Wat er allemaal fout is gegaan bij – in dit geval – een te snel groeiend bedrijf. Waarom falen systemen en wat betekent het dat mensen in de leiding van systemen blinde vlekken hebben? Daaraan voeg ik toe, dat reflectie onder leiding van een externe een opnieuw kijken naar de werkelijkheid oplevert, waardoor er mede zicht gekregen wordt op onterechte aannames, blinde vlekken en blokkerende vooronderstellingen. Waarschuwingssignalen dat er wat mis aan het gaan is, worden daardoor soms op tijd herkend. In de beschrijving van deze context komt de schrijver tot de conclusie dat systemisch falen de ware oorzaak van het probleem is: met name cultuurproblemen (waaronder met name de leiderschapscultuur) in combinatie met structuur- en strategieproblemen.

Macht en druk

Voor toezichthouders betekent deze conclusie dat zicht hebben op de leiderschapscultuur, op het normatieve klimaat, op het betrekkingsniveau in de organisatie (onder andere het omgaan met macht en met druk) en op processen die hiermee te maken hebben (zoals vermindering van moreel besef of oogluikend toestaan van onethisch gedrag), een must is willen zij tijdig signalen van een zich langzaam ontwikkelende interne crisis herkennen. Liefst voordat deze extern aan de orde komt.

Klik hier voor meer informatie over dit boek.