Meer nodig voor een ‘license to operate’

Commissarissen ontberen informatie

‘Vaak schieten de accounting- en reporting-systemen tekort in het informeren over de prestaties en de license operate mate waarin deze bijdragen aan de lange-termijnwaardecreatie.’ Dat betoogt Bert Steens, partner bij EY en hoogleraar Vrije Universiteit Amsterdam, School of Business and Economics.

Lange termijn waardecreatie is al lang niet meer alleen te duiden als het langdurig realiseren van een tevredenstellend of zelfs optimaal financieel rendement. Ook niet als daarbij ook de financiële risico’s op adequate wijze worden meegewogen. Het voor een hoger financieel resultaat schade toebrengen aan mens en milieu wordt in steeds grotere kringen erkend als verboden terrein, zeker als de schade niet wordt hersteld. Zo’n twintig jaar geleden was financiële waardecreatie het centrale thema voor het prestatiemanagement van ondernemingen en speelden de andere twee P’s van People-Planet-Profit daarbij nauwelijks een rol. Een eerste stap bestond uit pogingen om de prestaties ten aanzien van Profit te corrigeren voor de kosten van (vermeend) compenserende maatregelen, bijvoorbeeld op het vlak van het onttrekken van natuurlijke bronnen of het uitstoten van CO2. Het beeld dat hiermee relevante informatie over duurzaamheid zou worden gegeven leefde nog tot slechts enkele jaren geleden.

Onomkeerbare invloeden

Gelukkig zijn er inmiddels een aantal ontwikkelingen op het vlak van het inzichtelijk maken van prestaties voor elk van deze P’s die trachten recht te doen aan het wezen van elk van deze P’s. Een monetaire winst-maatstaf leent zich immers niet voor onomkeerbare invloeden op de natuur. Hoewel de geclaimde effecten van de toepassing van Integrated Thinking en Integrated Reporting nog maar in zeer beperkte mate steunen op wetenschappelijk onderzoek en verdere ontwikkelingen van het concept nodig zijn, is het idee van het integraal sturen en rapporteren van de rendementen op het financiële, het natuurlijke, het sociale, het intellectuele, het voortgebrachte en het menselijke kapitaal, veelbelovend en consistent met het centraal stellen van een ‘ license operate ’ van een breed scala van stakeholders en hun belangen.

Rol commissarissen

Net als van bestuurders wordt ook van commissarissen verwacht ‘dat zij duurzaam handelen door zich bij de uitoefening van hun taken te richten op creatie van waarde op de lange termijn. Bij het bepalen van de strategie en het nemen van beslissingen staat de houdbaarheid daarvan op de lange termijn centraal en worden belangen van stakeholders zorgvuldig gewogen. Eveneens verlangt lange termijn waardecreatie bewustzijn van en anticiperen op ontwikkelingen in nieuwe technologieën en veranderingen in business modellen. Voldoende oog voor de bredere context waarin de met de vennootschap verbonden onderneming opereert, draagt bij aan het bestendig succes en sluit daarmee aan bij het belang van de vennootschap. Dit citaat uit artikel 1.1.4 van de Nederlandse Corporate Governance Code is een uiting van het uitgangspunt van de Code dat de onderneming een lange termijn samenwerkingsverband is van interne en externe stakeholders die direct of indirect het bereiken van de doelstellingen van de vennootschap beïnvloeden of er door worden beïnvloed. Het bestuur en de raad van commissarissen hebben een verantwoordelijkheid voor de afweging van deze belangen en zijn doorgaans gericht op de continuïteit van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Daarbij streeft de vennootschap naar het creëren van waarde op de lange termijn. Stakeholders moeten erop kunnen vertrouwen dat hun belangen op zorgvuldige wijze worden meegewogen, omdat dit een voorwaarde is voor hen om binnen en met de vennootschap samen te werken. Hiermee onderstreept de Code de ‘ license operate ’ die de onderneming telkens weer moet verdienen van de stakeholders door middel van prestaties op diverse terreinen die in gezamenlijkheid en op lange termijn waarde creëren voor de stakeholders.

Schoen wringt

Commissarissen bevorderen lange termijn waardecreatie door het inbrengen van hun ervaringen in externe netwerken die er toe doen en door hun kennis van de externe ontwikkelingen. Ook dienen zij op basis van de ervaring en kennis te helpen bij het op afgewogen wijze adresseren van de perspectieven en belangen van stakeholders in de visie op de lange termijn waardecreatie en bijbehorende strategie. De waarde van de commissarissen wordt vooral bepaald door het bevorderen van verbinding van de onderneming met haar omgeving. Dit vereist adequate bestuurlijke informatie over de prestaties van de onderneming en over haar omgeving. Helaas wringt de schoen op dit vlak vaak.

Ontbrekende informatie

Voor een effectieve invulling van de rol die van commissarissen wordt verwacht bij het bevorderen van de lange termijn waardecreatie is adequate bestuurlijke informatie essentieel. Bij menig onderneming schiet de huidige bestuurlijke informatie te kort. Dat geldt vooral als de lat wordt gelegd op het niveau dat nodig is om voorbereid te zijn op het in de toekomst behouden van de license operate. Op dat niveau biedt de bestuurlijke informatie verzorging inzicht in en adviezen over de stakeholder-specifieke prestaties en de zich ontwikkelende (dus niet statische) prestatiebepalende factoren van de onderneming. Dat inzicht steunt op business analytics en/of wordt door middel van big data analytics ontleend aan de vele, verschillende, veranderlijke en volumineuze gegevensbronnen van verschillende kwaliteit. De adviezen zijn gebaseerd op onder meer kunstmatige intelligentie en optimalisatiemodellen. Deze inzichten en adviezen signaleren strategische risico’s en kansen voor nieuwe business modellen. Verder worden toekomstscenario’s en evidence-based forecasts gebruikt als relevante referentie voor de strategieontwikkeling en de aansturing van de strategierealisatie en operationele processen en projecten (en niet achterhaalde budgetdetails).

Whitepaper license operate

In een recent verschenen white paper van EY (zie link onder aan dit artikel-red.) wordt toegelicht waarom accounting & reporting tot nu toe in onvoldoende mate de ontwikkelingen van de wijze waarop ondernemingen opereren heeft bijgehouden. Belangrijke minpunten van traditionele systemen worden gevormd door:

- de mismatch van de nadruk op perioderesultaten en het uiteindelijke doel van lange termijn waardecreatie. De traditionele accounting & reporting systemen voeden de druk van beursfondsen om per kwartaal en per jaar ‘scores’ te kunnen rapporteren en bevorderen nog te weinig het centraal stellen van lange termijn waardecreatie;

- de ontoereikende informatie over de waarde van strategische immateriële bedrijfsmiddelen terwijl die in sterk toenemende mate de lange termijn waardecreatie bepalen;

- het gemis aan stakeholder-specifieke rapportages en daardoor een nog te beperkt inzicht in de mate waarin de license operate wordt verdiend;

- een te hoge complexiteit als gevolg van regelgeving en ingewikkelde financial accounting standaarden.

Intelligent systeem

Conform de strekking van het white paper kunnen al significante verbeteringen worden gerealiseerd door de introductie van een intelligent accounting & reporting systeem dat externe prospectieve intelligence combineert met inzicht in de prestaties van de onderneming voor de diverse stakeholders en inzicht geeft in de lange termijn waardecreatie. Een dergelijk systeem:

- rapporteert de bijdragen aan de lange termijn waardecreatie voor alle belangrijke stakeholders, door duidelijk te maken hoe met de zes eerdergenoemde ‘capitals’ van de onderneming via de uitvoering van activiteiten en de ontwikkeling en toepassing van strategische activa waarde wordt gecreëerd en hoe die aansluit bij de door de stakeholders gepercipieerde waarde;

- gebruikt de kennis van de externe omgeving om te waarborgen dat ambities realistisch zijn en de informatie over de realisatie ervan betrouwbaar is;

- structureert de informatie zo dat de essentie centraal staat en niet de louter op compliance gerichte technische en voor buitenstaanders weinig informatieve onderdelen van de rapportage;

- gebruikt nieuwe databronnen (waaronder externe intelligence) en op basis daarvan ontwikkelde analytics en geeft ook daarover assurance.

Door het toepassen van license operate & reporting systemen kunnen commissarissen al beter worden geïnformeerd over de aspecten die voor hun ondernemingen bepalend zijn voor de lange termijn waardecreatie. Bovendien wordt een basis gelegd voor ontwikkelingen die nodig zullen zijn in de verdere toekomst.

==

Lees ook dit artikel van Bert Steens.

En lees dit rapport. Klik hier voor nog meer informatie en contact.