Ministerraad of apen(t)rots
In een gastcolumn gaat Ferdi Oyen, Oyen beheer, in op de vergelijking tussen minister en bestuurder. En concludeert. ‘Een hoger salaris is geen garantie voor een goed bestuur. Ik ben zeker niet voor luxe arbeidsovereenkomsten en te hoge salarissen, maar wel voor een faire betaling voor het te leveren werk en de daarbij horende verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.'
Minister versus commissaris
‘De WNT2 is ook voor de zorg nu een feit. Ondanks herhaalde signalen dat het hierdoor moeilijker wordt om goede bestuurders van niveau te vinden, heeft de regering de wet ingevoerd. Het “if you pay peanuts, you get monkeys” is volgens minister Plasterk niet aan de orde. Als voorbeeld heeft hij enige tijd geleden gezegd dat Schippers toch ook een hard werkende minister is voor dit salaris en dat het dus ook voor bestuurders in de zorg voldoende beloning moest zijn. Dat de vergelijking mank gaat als je het hele pakket van een minister bekijkt, vindt hij blijkbaar niet relevant. Zo hebben politici geen aansprakelijkheid bij wanbeleid, is er een wachtgeldregeling bij vertrek, zelfs als ze zelf opstappen. Wat beide groepen wel gemeen hebben, is dat de gemiddelde zittingsduur slechts een beperkt aantal jaren is.
Bonnetje
Laten we de redenering van Plasterk eens doortrekken. Door te stellen dat een minister tevreden is met het huidige salaris en dat een minister een hardwerkende uitstekende professional is, zegt Plasterk ook dat het professionele niveau van onze ministers een norm is. Laten we eens naar wat voorbeelden kijken. Op Veiligheid en Justitie hebben zowel Opstelten als Van der Steur de nodige steken laten vallen. Ik som op: gedoe rond een verdwenen bonnetje; onduidelijke rol van de huidige minister (toen nog Kamerlid) bij de communicatie daaromtrent; ongelukkige opmerkingen over Van der Maat en pas excuus aanbieden als hij er niet meer onderuit kon; schofferen van zijn ICT medewerkers die de schuld krijgen van het niet vinden van een bonnetje; aanhoudende chaos bij de reorganisatie van de nationale politie….
Blunders
Bij infrastructuur en milieu hebben opeenvolgende ministers en staatssecretarissen geblunderd bij het traject rond de hoge snelheidslijn. De huidige minister, zo lijkt het, heeft haar staatssecretaris opgeofferd en is zelf buiten schot gebleven. Op Financiën lijkt Dijsselbloem het redelijk te doen, maar twijfel bestaat aan zijn transparantie als het gaat over (betalingen aan) Europa. En de problemen bij de belastingdienst zijn nog verre van opgelost. Ook zijn weinig heldere rol in de affaire rond het ontslag van de NS topman verdient geen schoonheidsprijs. Asscher is een aardige man, maar heeft nog weinig daadkracht laten zien, behoudens zijn te snelle conclusie dat Turkse jongeren sympathiseren met IS. Verder veel plannen, weinig resultaat. De wanprestatie van de SVB ligt natuurlijk aan de SVB zelf en dat geldt ongetwijfeld ook voor het UWV.
Schadevrij
Schippers is bezig om schadevrij door haar ministerschap te komen om zo een gooi te kunnen doen naar het partijleiderschap en mogelijk de eerste vrouwelijke minister-president te worden. Dat de kwaliteit en beschikbaarheid van zorg aan alle kanten onder druk is komen te staan, ligt natuurlijk niet aan haar, maar aan het veld en aan Van Rijn die z’n zaken maar niet op orde krijgt. De boete van € 235 miljoen wegens het niet nakomen van beloften door haar voorganger Klink (die nu een vorstelijk salaris bij VGZ verdient) vergeten we maar even, evenals haar geworstel met de vrije artsenkeuze waardoor haar wetsvoorstel in de Eerste Kamer sneuvelde. De ‘goed nieuws spotjes’ over veranderingen in de zorg uit het begin van 2015 waren een droevig voorbeeld van hoe ver Den Haag staat van de harde dagelijkse werkelijkheid in de zorg.
Aardgas
Bij Economische Zaken heeft minister na minister het belang van de Groninger ondergeschikt gemaakt aan het winnen van aardgas. Dat was immers goed voor Nederland en de schade voor de bewoners, ach dat is een detail. Pas toen het echt niet meer te ontkennen viel, werden er schoorvoetend maatregelen genomen. En dan is er natuurlijk Plasterk zelf die als minister in veler ogen geheel mislukt is. Het zijn van een briljant wetenschapper en onderzoeker en scherp columnist is toch heel wat anders dan het zijn van een goede politicus en minister. Geen van zijn plannen (behalve dan de WNT) zijn gelukt. Het onvolledig informeren van de “commissie stiekem” over de rol en werkwijze van de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten bij de verzameling van de 1,8 miljoen metadata, valt hem natuurlijk niet te verwijten. Het “grappige” is dat wanneer een minister of staatssecretaris op moet stappen het zelden aan hem of haar zelf ligt. Er wordt gezegd: “door deze zaken is de druk op mijn ambt zodanig, dat ik niet meer kan functioneren”. Fouten worden coûte que coûte niet toegegeven. Kortom, als Den Haag dit als de norm beschouwd voor goed bestuur dan houd ik mijn hart vast.
Pinda’s en apen
Terugkomend op de stelling over de pinda’s en de apen: deze gaat mijns inziens wel degelijk op en we kunnen geen uitstekende ministers vinden, juist omdat we hen te weinig betalen. Mensen met echte talenten en leiderschapskwaliteiten zoeken hun heil nu elders waar ze een fatsoenlijk salaris krijgen voor de zwaarte van de functie. Moeten we nu concluderen dat onze huidige regering bestaat uit monkey’s? Dan is het begrijpelijk dat ze tevreden zijn met monkey’s als bestuurders: soort zoekt nu eenmaal soort. Of past het bij een trend dat we in Nederland tevreden zijn met een zesje. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg en pas op dat je je nek niet te ver boven het maaiveld uitsteekt. Dit is dodelijk, zeker als we wereldwijd er toe willen blijven doen en vooruitgang willen boeken.
Vijvers
Voor alle duidelijkheid, een hoger salaris is geen garantie voor een goed bestuur, maar de vijver waarin er kan worden gevist wordt wel groter. Ik ben zeker niet voor luxe arbeidsovereenkomsten en te hoge salarissen, maar wel voor een faire betaling voor het te leveren werk en de daarbij horende verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid. De discussie en besluitvorming is en wordt mijns inziens te veel in de emotionele sfeer getrokken waardoor een evenwichtige afweging over noodzaak, voor- en nadelen en alternatieven onvoldoende heeft plaatsgevonden. Misschien ligt het niet zo zeer aan de WNT2, maar moet er iets gedaan worden aan het salaris (en de selectie) van ministers.’