Van machtsdenken naar moraliteit

Worstelt u met de vraag: hoe moreel is mijn leiderschap (of dat van de bestuurders waarop u toezicht houdt)? Het boek Moreel leiderschap van nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer biedt boeiende inzichten en zet de lezer aan het denken, aldus recensent Jacques Gerards van Bureau Bestuurlijk Advies.

Moreel leiderschap

De noodzaak van moreel leiderschap is van alle tijden. Ergo, ook van onze tijd. Volgens sommigen meer dan ooit, nu wereldleiders meer met macht dan met moraliteit lijken te leiden. De schrijver, bekend als rechter, nationale ombudsman en lid van de Europese rekenkamer, heeft in zijn carrière veelvuldig van doen gehad met leiders en met moreel leiderschap of juist met de afwezigheid daarvan. Deze ervaringen benut hij voor een gedegen betoog over de moraliteit van leiderschap.

Persoonlijke toets

Zijn boek bestaat uit vier delen: een introductie, een analyse van moreel leiderschap, een pauze tussen analyse en praktijk en de praktijk zelf. Wat meteen opvalt is de persoonlijke toets, die overal in de tekst is aangebracht, maar nooit op de voorgrond treedt. Het lijkt op een vorm van goed uitgestrooide kunstmest, die de inhoud verrijkt. Evenzeer blijkt al snel dat het geen theoretisch betoog wordt, doch een vanuit de alledaagse voorbeelden opgebouwd verhaal over het wezen van moreel leiderschap en de wijze waarop daar inhoud aan gegeven wordt of kan worden.

Verschillende invalshoeken

In de introductie worden onderwerpen beschreven als macht en moraliteit, het de waarheid zeggen en de hedendaagse context van leiderschap. Samen vormen ze de invulling van het begrip moreel leiderschap. De aansluitende analyse van moreel leiderschap neemt twee derde van het boek in beslag. Hierbij wordt een reeks van boeiende invalshoeken geëtaleerd, die samen een goed en samenhangend beeld vormen van wat moreel leiderschap in de huidige tijd inhoudt en kan betekenen.

Logos, pathos en ethos

Aan de orde komen bijvoorbeeld de ontwikkeling van moreel leiderschap, de versnellende samenleving, metacommunicatie en organisatiecultuur, het samenspel van logos, pathos en ethos, ethische oordelen, het tweebelangenmodel, de dialoog voerende overheid, samenwerking, integratie of uitruil, conflict en escalatie en de rol van bemiddelaars, het moreel leiden van organisaties, legitimatie en vertrouwen.

Belang van convergentie en dialoog

Wat levert deze analyse van moreel leiderschap op? Met deze vraag wordt de omslag naar de toepassing ervan gemaakt. Vier beroepsgroepen passeren hierbij de revue. Allereerst de politici, onder de titel: hoe de politiek de democratie bedreigt. Dan de rechters en justitie, gevolgd door de bestuurders, met name (maar niet alleen) van publieke organisaties. En tot slot: de mensen die in de media werken. Het boek wordt afgerond met een epiloog, waarin de noodzaak van convergentie en dialoog wordt geschetst, evenals die van de kritiek op ons samenlevingssysteem.

Fijne balans tussen actualiteit en gedegen analyse

Een uitermate samenhangend betoog, dat de lezer vasthoudt door de fijne balans tussen actualiteit en gedegen analyse. Bovendien leest het gemakkelijk weg en zet het de lezer stevig aan het denken. Zeker als u met de vraag worstelt: hoe moreel is mijn leiderschap? Of dat van de bestuurders waarop u toezicht houdt.

Alex Brenninkmeijer, Moreel leiderschap. Prometheus, 1e druk, 2019

EAN: 9789044640519

Klik hier voor meer informatie