Waarom The Beatles werden afgewezen

Hiërarchie, groepsdwang of machismo: factoren die een rol spelen bij besluitvorming met desastreuze gevolgen. Wim van Hennekeler geeft er in zijn boek Foute besluiten, patronen en oorzaken huiveringwekkende voorbeelden van. Een leerzaam boek, aldus Jacques Gerards van Bureau Bestuurlijk Advies. ‘Het besluit om dit boek te gaan lezen is in elk geval géén fout besluit.’

Hiërarchie

Het boek opent met de bekende en kapitale misser van platenmaatschappij Decca, die The Beatles afwees, omdat gitaargroepen op hun retour zouden zijn. Dit voorbeeld geeft meteen aan waar de auteur het over gaat hebben: over foute besluiten. Hij gaat in zijn boek op zoek naar de patronen daarin en probeert de oorzaken te vinden waardoor de besluitvorming fout afliep. Hij motiveert die keuze vanuit de gedachte dat how-to-boeken snel belerend kunnen zijn en vanuit zijn waarneming dat business failure een onderbelicht fenomeen is.

Leren van fouten

De tocht langs foute besluiten bestaat uit louter praktijkvoorbeelden met ernstige gevolgen. Ze komen soms wat kolderiek over en af en toe denk je: hoe is het mogelijk? Terecht dat de auteur direct daarbij noteert dat iedereen wel eens een fout besluit genomen heeft. Leren van fouten van anderen is veelal tevens leren (inzien) van eigen fouten.

Glazen bol

De tocht van de auteur start met het onderscheiden van belangrijke en onbelangrijke besluiten. Dit combineert hij met de mate van hoe weloverwogen de besluiten genomen worden. Hoe belangrijker, hoe meer overdacht, blijkt een vooronderstelling. In de tweede stap bespreekt hij het discours waarbinnen besluiten genomen worden. In een glazen bol kijkend en met veelal vaste patronen.

Eenoog als koning

Dan begint de tocht langs de voorbeelden. Elk voorbeeld staat voor een specifieke achterliggende oorzaak van missers. De rol van hiërarchie opent de reeks, omdat het een van de meest voorkomende factoren is die foute besluitvorming voortbrengen. Niet altijd weet de hoogste in rang het beter dan anderen. En waar eenoog koning is of wordt gekroond, vermindert de kans op wijze besluiten.

Bonus-bias

De kwaliteit van de feiten en de beperking ervan door selectie of door een tunnelvisie is de tweede factor. Direct gevolgd door de macht van de groep of juist de onmacht. Als vierde factor komt de complexiteit om de hoek kijken. Dikwijls wordt deze onderschat en worden daadkracht en oordeelsvermogen juist overschat. De laatste factor is het nemen van machobesluiten: besluiten met een eigen bedoeling, bijvoorbeeld om onverschrokkenheid tentoon te stellen. De reeks wordt afgesloten met de bonus-bias. Bij besluiten waarin persoonlijke drijfveren de boventoon voeren, zowel financieel als niet-financieel, kan dat meespelen. Niet vergeten mag worden dat combinaties van deze factoren voorkomen met alle gevolgen van dien.

Besluitvormingscultuur

De les die uit dit alles geleerd kan worden, is het immense belang van het hebben of ontwikkelen van een goede besluitvormingscultuur. Die kan geheel eigen zijn, of gevoed worden door kennis en kunde, verkregen uit cursussen en literatuur, want die is er al decennialang. Het samen kritisch kijken naar de totstandkoming en kwaliteit van de besluitvorming is een noodzaak. Dit kan bij een evaluatie een belangrijk punt van (her)waarderen zijn.

Leiderschapsparadox

Dat is makkelijker geschreven dan gedaan. De auteur biedt als hulpmiddel een checklist aan voor het in beeld brengen van de besluitvorming. Daarna wordt besproken wat de rol is van de leider in de besluitvorming en hoe kan worden omgegaan met de daaronder liggende patronen. De leider kan te maken krijgen met de leiderschapsparadox van het moeten doorbreken van patronen die hij zelf heeft ingevoerd.

Kan kunstmatige intelligentie besluitvorming helpen verbeteren?

De vraag of kunstmatige intelligentie de besluitvorming kan helpen verbeteren, wordt als actuele kwestie besproken, voordat de auteur zijn boek afrondt met praktische tips voor verbetering van elk van de oorzaken en van het discours waarin besluiten genomen worden.

Reflecteer op eigen besluitvormingspraktijk na elk hoofdstuk

De lijn van het boek is glashelder en goed te volgen. Het boek is aangenaam om te lezen, mede door de praktijkcases van grote internationale bedrijven, lokale organisaties, overheden, instanties en productiebedrijven, die de oorzaken van foute besluiten illustreren. Het boek is bijzonder leerzaam, zeker als de lezer na elk hoofdstuk even reflecteert op de eigen besluitvormingspraktijk. Worden er besluiten gevormd of worden er besluiten genomen? Het besluit om dit boek te gaan lezen is in elk geval géén fout besluit.

Wim van Hennekeler, Foute besluiten - Patronen en oorzaken. Mediawerf, 2019 
EAN: 9789081091404