‘Zet geen bestuurders in Speciale Commissie’

KPN, Unit4 en Nutreco hebben de voor Nederland relatief nieuwe ‘speciale commissie’ al gebruikt. Deze commissie krijgt mogelijk ook een plek in de nieuwe governancecode. Philippe Hezer van Houthoff Buruma pleit ervoor om alleen commissarissen in die commissie te zetten en geen bestuurders.

In overnamesituaties ziet het bestuur van een onderneming zich veelal geconfronteerd met een complex speelveld van allerlei vaak tegenstrijdige belangen. Dit bemoeilijkt een zorgvuldige belangenafweging. Ook ligt het gevaar van belangenverstrengeling op de loer en is sprake van een strategische impact voor de vennootschap. Commissarissen moeten in dit soort situaties toezicht intensiveren om een evenwichtige belangenafweging te waarborgen. De raad van commissarissen heeft vaak wettelijke of statutaire goedkeuringsrechten bij overnames. Gezien deze aangescherpte taak kan het raadzaam zijn om een zogenoemde ‘Speciale Commissie’ in te stellen die nauwgezet toezicht houdt op de besluitvorming van het bestuur en als klankbord kan fungeren.

Steeds vaker ingezet bij grote overnames

Hoewel de speciale commissie van origine geen Nederlandse rechtsfiguur is, wordt deze bij grote overnames steeds vaker gebruikt. Zo stelde KPN in 2012 een speciale commissie samen bij de vijandige overnamepoging door América Movil en besloten zowel Unit4 als Nutreco in 2013 respectievelijk 2014 een speciale commissie samen te stellen om toezicht te houden op het bestuur in het kader van een openbaar bod. Illustratief is verder de vermeende belangenverstrengeling bij de recente overname van Ten Cate, waaruit de behoefte aan een speciale commissie blijkt.

Gevoelige situaties

De speciale commissie is een (tijdelijke) commissie die is samengesteld uit leden van de raad van commissarissen en in gevoelige situaties versterkt toezicht houdt op de besluitvorming van het bestuur en het bestuur met raad terzijde staat. De speciale commissie waarborgt zo een zorgvuldige afweging van de deelbelangen van alle stakeholders. Waar nodig kan de speciale commissie eigen (externe) adviseurs inschakelen bij de vervulling van haar taak.

Onafhankelijk

Bij de samenstelling van de speciale commissie wordt veel gewicht gehecht aan de onafhankelijkheid van de beoogde commissarissen. Verder zijn factoren als ter zake relevante deskundigheid, ervaring en beschikbaarheid van de leden van belang. Overigens doet de taak van de speciale commissie geen afbreuk aan de verantwoordelijkheid van de (overige) commissarissen. De raad van commissarissen is immers collectief verantwoordelijk.

Herziening governance code

In het voorstel van de Monitoring Commissie Corporate Governance Code onder leiding van Jaap van Manen, is onder meer een regeling opgenomen voor de speciale commissie bij (voorgenomen) overnamesituaties. Onder deze regeling krijgt de speciale commissie een voorbereidende rol bij de besluitvorming en wordt deze samengesteld uit niet alleen commissarissen, maar ook bestuurders. Het voordeel hiervan zou volgens de Commissie zijn gelegen in een aanzienlijke versnelling van het besluitvormingproces als gevolg van nauwe samenwerking tussen bestuurders en commissarissen. Het risico bestaat echter dat de voorgestelde taak en samenstelling van de speciale commissie leidt tot een vertroebeling in de verhouding tussen bestuur en toezicht. Dit terwijl een heldere taakafbakening tussen het bestuur en de raad van commissarissen essentieel is voor good governance. Door het voorstel dat de speciale overnamecommissie van bestuurders en commissarissen de gezamenlijke voorbereiding van besluitvorming tot taak heeft, wordt dan ook afbreuk gedaan aan de kwaliteit van het toezicht en de onafhankelijkheid van de speciale commissie. Daarnaast bestaat het risico dat commissarissen op de stoel van de bestuurder gaan zitten. Het verdient daarom de voorkeur de speciale commissie in overnamesituaties uitsluitend samen te stellen uit onafhankelijke leden van de raad van commissarissen.

Klik hier voor meer informatie over Houthoff Buruma en Philippe Hezer.