Positieve cultuur genereert 20-40 % meer winst

Hoe voorkom je dat medewerkers ongeïnspireerd om vijf uur kantoor verlaten?
Boekbespreking

Leidinggevende onbeschoftheid en hardheid demotiveert en kost een organisatie gemiddeld 12.000 euro per medewerker per jaar. Wie een positieve cultuur weet te bewerkstelligen, presteert spectaculair beter dan organisaties waar louter resultaat en spreadsheets dominant zijn. ‘Positieve cultuur benut het potentieel van mensen. Een beetje sturing moet, maar doe het minimale’, aldus Marcella Bremer in haar nieuwe boek Positieve cultuur doe je samen. Ondervraag als commissaris eens uw bestuur: hoe positief is onze organisatie eigenlijk?

Hoewel je boek over positieve cultuur gaat, toch maar even negatief beginnen…. Waar herken je een negatief geladen organisatie aan?

‘Als je binnenkomt mis je al de energie en het enthousiasme. Er is ook geen sociale veiligheid. Mensen durven zich niet uit te spreken of door te vragen. “Hier kan toch nooit wat. Het heeft toch geen zin wat ik doe”, is de norm. Er ontbreekt ook een inspirerend gemeenschappelijk doel. “Altijd” en “nooit” zijn signaalwoorden voor een negatief geladen organisatie. Of als iemand wat voorstelt aan (bijvoorbeeld) een leidinggevende, hoor je vaak: ik kom er nog op terug. Om vervolgens een wekenlange stilte te laten vallen. Vertragingen in een organisatie zorgen ervoor dat mensen er geen energie meer in stoppen. Je ziet dit gedrag veel bij organisaties in piramidevorm: top-down. Organisaties die vooral sturen op resultaat, structuur en het vooral maar constant oplossen van problemen. Het brengt allemaal geen energie.’

In je boek schrijf je dat positieve organisaties 20 tot 40 procent meer (maatschappelijke) winst genereren. Leg uit! Dat wil iedereen toch?

‘Winst in een organisatie met een positieve cultuur krijg je omdat je het potentieel van mensen benut. Je kijkt naar wat mensen goed kunnen en je stimuleert elkaar daarin. Positieve deviatie is positief afwijken van het gemiddelde: topprestaties die ontstaan door samen positief te denken en te doen - met oog voor elkaar, dus zonder burnouts. Natuurlijk, er moet sturing zijn, de financiën moeten kloppen, maar doe het minimale. Je ziet het wereldwijd in organisaties: we sturen op organigrammen en spreadsheets. Het wordt tijd dat we de piramide gaan omkeren. Als je enthousiasme bij mensen losmaakt voor een positief doel, ontstaat een vliegwieleffect. Mensen in positieve organisaties verstaan ook de kunst van “het dapper zijn”. Het durven stellen van vragen, dingen uitproberen, nieuwe ideeën opperen. Van zweepjes krijgen mensen een burnout en presteren minder.’

En het is de tijd ervoor. De wereld schreeuwt om maatschappelijke (duurzame) doelen. En dus positiviteit.

‘In mijn boek geef ik een lijstje bedrijven met een positief doel, zoals Patagonia (save the planet), Cool Blue (Alles voor een glimlach), Bayer (health for all, hunger for no one)... Er is een inspirerend doel. Zo'n doel genereert positiviteit en beweging. Heb je dat niet, heb je ook niks om warm voor te lopen. Juist deze tijd vraagt van organisaties duurzame doelen die een bijdrage leveren. Hoe mooi is dat! Kijk naar de andere kant. De toeslagenaffaire bij de Belastingdienst genereerde negativiteit. Medewerkers wisten echt wel wat speelde, maar durfden de vragen niet te stellen. Er was geen sociale veiligheid. Hetzelfde zag je bij de politie: daar was het ook veiliger om stil te blijven. Jeugdzorg werd zo'n uitdijende piramide dat er geen overzicht meer was. De focus ligt bij dit soort organisaties te veel op de efficiency: ze schieten het maatschappelijke doel en de mens voorbij.’

Je introduceert in je boek daarbij ook het begrip “humanocratie”.

‘Dat heb ik van Gary Hamel. Hij ageert ook tegen het spreadsheetmanagement en te strakke organisatorische harkjes. Die werken niet zo goed in onze onvoorspelbare, versnellende wereld. In de vroegere voorspelbare wereld kon een bureaucratie werken en waren mensen human resources. Maar als je zo naar mensen kijkt, benut je ieders intrinsieke motivatie niet. We moeten weer veel meer oog krijgen voor mensen. Organisaties zijn veel te veel taakgericht en veel te weinig mensgericht. We moeten verbinden en samenwerken. De sociale veiligheid vergroten. Onbeschoftheid en hardheid kost een organisatie gemiddeld 12.000 euro per medewerker per jaar, blijkt uit onderzoek. Zorg je voor een positieve cultuur, levert het een organisatie juist winst op omdat je mensen motiveert en potentieel benut. Je creëert een inspirerende dynamiek. Veel te veel organisaties denken vanuit angst en risicomanagement. Durf eens.’

Zo’n positieve cultuur. Waar begint die? Bij leiding of bij iedereen?

‘Het mooie van positiviteit is dat het effect heeft op iedereen en ieder individu het kan toepassen. Als je aan een collega vraagt, “Hoe zou dit wel lukken?” of “Wil je me steunen in een plan”, heb je al een zaadje geplant. Kijk naar social media hoe je daar een “beweging” kunt starten. Iedereen kan invloed hebben. Maar leidinggevenden zijn wel belangrijk. Ons brein let als vanzelf op degenen die de context bepalen waarin we werken. Voor leidinggevenden begint het eigenlijk met de vraag: hoe sta ik er zelf in? Hoe faciliteer ik een positieve cultuur in mijn organisatie? Ga eens een gesprek aan over dat thema met teamleden. Leidinggevenden zouden veel vaker “hoe-vragen” moeten stellen. Hoe kan het wel? Hoe kan het anders? Hoe kan ik dynamiek in mijn organisatie krijgen? Je kunt een organisatie qua cultuur beïnvloeden door minder vanuit de harkjes te denken en meer vanuit wat mensen goed kunnen en waaraan ze willen bijdragen. Een positieve cultuur bestaat uit vier elementen die je stuk voor stuk kunt versterken: positief denken en deviatie (topprestaties), een positief doel, verbinding & samenwerken, leren & autonomie. Doe het samen: in mijn boek vind je praktische oefeningen die wetenschappelijk bewezen werken. Ook bij jouw team. Dan gaan mensen niet om vijf uur naar huis met in gedachte: wat ik doe hier, maakt toch niks uit.’

Meer info over dit boek vindt u hier.