Zorggovernance

De bestuurder niet voor de voeten lopen, maar ook: niet loslaten en niet achteroverleunen. Tijdens de eerste coronagolf werd de relatie met het bestuur zowel intensiever als meer op afstand, zo blijkt uit een NVTZ-onderzoek onder toezichthouders in de verpleeghuis- en thuiszorgsector. Andere ervaringen: gemis aan direct contact en de rol van sparringpartner en een gevoel van machteloosheid door de generieke overheidsregels.

De meeste voorzitters van raden van toezicht in de zorg zijn positief over de kwaliteit van de governance in de acute fase van Covid-19, al werden soms ook dilemma’s ervaren, zo komt naar voren uit onderzoek van Theo Schraven. De eerste indruk van de onderzoeker: de coronacrisis heeft de relatie tussen voorzitter en bestuurder - hetzij positief, hetzij negatief - versterkt. Zijn advies: investeer in goede tijden in de onderlinge verhoudingen.

Overhead ligt onder een vergrootglas. En dat is natuurlijk terecht. Er is immers een aanzienlijk deel van het zorgbudget mee gemoeid, dat je niet kunt besteden aan directe zorg. Maar we schieten hier wel in door, aldus Marvin Hanekamp en Simon Heesbeen van Berenschot.    

Raden van toezicht signaleren een aantal probleemgebieden in jeugdzorgorganisaties sinds de decentralisatie: financiering, een hogere administratieve lastendruk en werkdruk, moeite om personeel aan te trekken en gebrek aan innovatie, zo blijkt uit een enquête van de NVTZ. Maar liefst 88% van de ondervraagde zorgtoezichthouders weet niet of de sector binnen deze context kan voldoen aan de maatschappelijke opgave.

De tijden dat het goed kunnen lezen van de jaarcijfers de essentie van het toezichthoudersschap bepaalde, zijn voorbij. Marianne Luyer, bestuursadviseur van het Nationaal Register in Den Haag dat zich bezighoudt met commissarissen en toezichthouders, vertelt het een ieder die het wil horen. “Je bent niet meer die functionaris, je bent die mens. Wie ben jij, wat zijn je waarden? Als je het hebt over good governance moet je een visie hebben, vul je de kloof tussen de regels, het systeem en de praktijk. Dat vergt moed, dat is spannend.”

Accreditatie draagt bij aan de professionele ontwikkeling en het reflectief vermogen van zorgbestuurders, volgens toezichthouders. Dit blijkt uit een enquête onder NVTZ-leden. Overigens moet een goede raad van toezicht ook zichzelf een oordeel kunnen vormen over de kwaliteit van de bestuurder.

De nieuwe kijk op kwaliteit in de verpleeghuiszorg heeft ook consequenties voor de rol van intern toezichthouders. De NVTZ en onderzoekers van kennisorganisatie Vilans starten een verkenning die raden van toezicht van verpleeghuizen handvatten en inspiratie moet bieden. Monique Wijnties van de NVTZ licht toe.

Toezicht houden op waarden vraagt om bewustwording van het eigen morele kompas. Hoe zorg je als toezichthouder dat deze waarde continu op het netvlies blijft en dat in lijn daarmee wordt gehandeld? Om antwoord te geven op deze vragen, koos de NVTZ voor het thema ‘Van waarde blijven’ voor het lustrum(festival).