Familiebedrijf

Organisaties staan voor complexe maatschappelijke uitdagingen. Hoe kan daarbij de kloof worden overbrugd tussen de eigen ethiek van bestuurders en commissarissen en het systeem waarin zij acteren? Om welke hervorming van de governance en de opleiding van (non-)executives vraagt dat? Die vragen stonden centraal in het project ‘Ongemak in de Boardroom’. Een dubbelinterview met Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van initiatiefnemer MVO Nederland, en Aukje Kuypers, die als bestuurder deelnam (mét een van haar commissarissen).

Familiebedrijven komen soms in de problemen doordat de competenties van de dga, de zittende generatie of de opvolger niet passen bij de uitdagingen waar de onderneming voor staat. Welk leiderschapsprofiel hoort bij de verschillende fasen in de levenscyclus? Welke rol kunnen commissarissen hierbij spelen? En hoe kan het aantrekken van tijdelijk extern management continuïteitsproblemen helpen oplossen? Een analyse van Peter van den Bent, vennoot van Custom Management Interim Directeuren.

Commissarissen bij familiebedrijven moeten de verschillende belangen van bedrijf, familie en eigendom in evenwicht weten te houden voor het creëren van langetermijnwaarde voor alle stakeholders. Jeroen de Haas, extern managing director van een familiebedrijf en aankomend toezichthouder, bespreekt de vier rvc-rollen die daarvoor nodig zijn en de balans daartussen.

Dynamiek in de boardroom, een signaal uit de organisatie, of observaties tijdens bedrijfsbezoeken of contacten met de werkvloer: commissarissen worden soms door hun onderbuik gewaarschuwd dat er iets mis is. Het duiden en delen van die gutfeelings kan leiden tot een vroege ‘diagnose’ van problemen in organisaties en de kans op tijdig ingrijpen vergroten, aldus Casper van Leusden, vennoot van Custom Management Interim Directeuren. Inclusief checklist met red flags.

De raad van commissarissen van een joint venture moet het gemeenschappelijk doel en de machtsbalans van de partners bewaken, belangen evenwichtig behartigen en alert zijn op conflicten. Dat vraagt om goede governance-afspraken en vooral om de juiste soft skills, aldus Paul van Gerwen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren.

Duurzaamheid, sociale ongelijkheid of de oorlog in Oekraïne: pers, publieke opinie, pressiegroepen en personeel eisen dat bedrijven zich uitspreken en verantwoord opstellen bij maatschappelijke kwesties. Robert Claasen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, adviseert bestuurders en commissarissen om te anticiperen op ontwikkelingen in de samenleving.

Raden van commissarissen wachten vaak te lang met afscheid nemen van een bestuurder die disfunctioneert of niet langer geschikt is om de onderneming te leiden. Michel Frequin, vennoot van Custom Management Interim Directeuren en zelf commissaris, signaleert dat toezichthouders vaak de verkeerde redenen hanteren om niet te hoeven ingrijpen. En: hoe moet het wél?

Het introductieprogramma voor nieuwe commissarissen sluit vaak niet aan op de behoeften van de toezichthouder 2.0. Het bestuur en de zittende raad van commissarissen moeten zorgen voor een goed voorbereide en brede introductie, met harde én zachte onderwerpen. Dat is de snelste route naar effectief toezicht, stelt Marieke Penninga, tot voor kort Intendant bij Dienst Koninklijk Huis en aankomend commissaris.

Steeds meer bedrijven zetten filantropie in om ESG-doelstellingen te realiseren. Een goede ontwikkeling, vindt Maiko van Bakel, PwC-expert maatschappelijke organisaties. Wel is het van belang de stakeholders van het bedrijf in een vroeg stadium en zo uitgebreid mogelijk te betrekken bij de inrichting van de charitatieve activiteiten. Een analyse van de aandachtspunten: waar kunnen commissarissen op letten?