NR Governance Kennisbank

Productieproblemen oplossen, een crisis managen, of jonge mensen binden en boeien in een krappe arbeidsmarkt: de variatie aan uitdagingen voor 21e-eeuwse ondernemingen vraagt om leiderschap op maat. Hoe kunnen commissarissen in deze dynamiek het juiste type leider benoemen? Paul van Gerwen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, schetst de contouren van leiderschap 2.0: situationeel, dienend en soepel schakelend tussen zichtbaarheid en onzichtbaarheid.

Raden van commissarissen moeten toezicht houden op de gewenste balans tussen stakeholderbelangen in de aansturing van zorgorganisaties. Dat vraagt om een brede scope, een stevige discussie over duurzame waardecreatie in de boardroom en een gedegen externe verantwoording, stelt Jantien de Jong, zorgondernemer en aankomend toezichthouder.

De aandacht voor sociale veiligheid is inmiddels onmisbaar geworden binnen onze samenleving. Het gaat niet alleen om het gevoel van veiligheid dat medewerkers ervaren, ook leiderschap speelt een essentiële rol door passende maatregelen te treffen. Monique van der Meer, organisatiepsycholoog, toezichthouder en changemanager van grote organisatietransities bij Berenschot, geeft haar inzichten over het belang van sociale veiligheid in organisaties. ‘Toezichthouders moeten (mede) zorgen voor een cultuur van openheid en rechtvaardigheid.'

Boudewijn de Haan, Managing Director Equity bij Anthos.
Nieuwe bestuursfunctie: penningmeester Dinamo Fonds.
'Ik heb veel ervaring in het beheer van aandelenportefeuilles voor institutionele beleggers. Verantwoord beleggen – duurzaamheid – is een belangrijk thema. Het Dinamo Fonds is een vermogensfonds. Goed financieel beheer is van groot belang om projecten duurzaam te kunnen blijven ondersteunen.'

De Alliantie Medezeggenschap en Governance (AMG) reikt tijdens de maand van de Medezeggenschap (februari 2025) bij de SER in Den Haag de Driehoek 3D Trofee uit. Een prijs voor de organisatie die bij de dialoog tussen toezichthouder, bestuurder en medezeggenschap echt het verschil maakt.

Bestuurders bevinden zich in een complex krachtenveld, omringd door verschillende mensen die hen in zekere mate coachen. Dit kan formeel zijn, zoals met een professionele coach, maar veel vaker gebeurt dit informeel in gesprekken met toezichthouders, collega-bestuurders, vrienden of zelfs de partner thuis. De vraag die hierbij opkomt is: hoe coach je een bestuurder effectief? En wat houdt het coachen van een bestuurder precies in? Anthon van der Horst (GITP) over complexiteit als rode draad.

De bestuurssecretaris wordt gezien als een diener van het bestuur, hoeder van de organisatie en linking pin tussen de bestuurders en toezichthouders. Het beroep van bestuurssecretaris houdt tegenwoordig echter veel meer in. Het boek De Bestuurssecretaris van Niek Kraan beschrijft wie en wat de bestuurssecretaris anno 2024 is.

Shirley Mathoera.
Bestuursfunctie: bestuurslid Stichting Nationaal Register Commissarissen en Toezichthouders.
'Ik ben benaderd als lid van het bestuur vanwege mijn vermogen om diversiteit, gelijkwaardigheid & inclusie te bevorderen en om verschillende inzichten te laten horen, wat bijdraagt aan inclusieve besluitvorming en een bredere maatschappelijke impact.'

Een grondig begrip van technologie en de organisatiedoelstellingen, samenwerken met financiële experts en datawetenschappers en oog hebben voor de potentiële gevaren van AI: met die randvoorwaarden kan kunstmatige intelligentie het toezicht helpen optimaliseren, stelt Bram Gubbels, managing partner van communicatieadviesbureau X-Ingredient en aankomend commissaris.

Overbrugging na het vertrek van een directeur, operationele problemen, een crisis of een dreigend faillissement: het zijn klassieke redenen voor de raad van commissarissen om de hulp van een interim directeur in te roepen. Toch besluiten toezichthouders soms niet of te laat tot de inzet van tijdelijke externe ondersteuning, op basis van onjuiste argumenten. Gerard Rohaan, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, schetst vijf misvattingen.

Interessante exercitie voor de zomervakantie: wie is uw rolmodel? Hebt u er ooit over nagedacht wie uw karakter heeft gevormd?

Uit het McKinsey-onderzoek CEO Excellence komen zes taken naar voren die voor een bestuurder belangrijk zijn. Anthon van der Horst (GITP) beschouwt ze en voegt er enkele aanbevelingen aan toe.

#MeToo. Affaires en intimidatie bij Studio Sport. De Wereld Draait Door en The Voice… Grensoverschrijdend gedrag staat vol in de spotlights. En niet alleen bij de omroepen. Het is onderdeel van onze maatschappij. Alumni van de NR Academy lieten zich in Madurodam een middag inspireren rondom de vraag wat ‘grenzen' zijn en wat de rol van toezicht erin is. Bestuurders en toezichthouders zijn immers ook ‘douaniers’ bij de grens van wat binnen een organisatie acceptabel is. Over erkenning, reflectie, mildheid en ook: ‘Jouw stijl van besturen is uiteindelijk terug te vinden op de werkvloer van de organisatie.’ Overall conclusie: weet wat deze tijd nodig heeft.

De Verklaring Omtrent Risicobeheersing gaat onderdeel uitmaken van de Corporate Governance Code. Maar of de invoerdatum per 1 januari 2025 haalbaar is, valt nog te bezien. Het doel is om met de VOR stappen voorwaarts te zetten in de kwaliteit van bestuur/toezicht wat betreft risicobeheersing. Er is voldoende ruimte voor eigen keuzes en de auditcommissie krijgt een nadrukkelijke rol bij deze verklaring van het bestuur, zo bleek tijdens het Governance Update Webinar over de VOR.

Bij disfunctioneren van zorgprofessionals is de rol van interne en externe toezichthouders verschillend en het wettelijk kader leidend. Door samenwerking, open communicatie en reflectie kan een gezamenlijke visie worden ontwikkeld, resulterend in een robuuster toezichtsysteem dat patiënten en de maatschappij op de eerste plaats zet, aldus Marjan Stegeman, gynaecoloog en Medisch Manager Kwaliteit en Veiligheid bij het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg.

Jonge ondernemers kunnen profiteren van de gerijpte ervaring en het netwerk van ‘ouwe rotten’: eerst in een raad van advies, later in een raad van commissarissen. Dat kan helpen voorkomen dat startups en scale-ups voortijdig ten onder gaan door te snelle en onbeheerste groei, stelt Arjan Bijman, vennoot van Custom Management Interim Directeuren.

De complexe vraagstukken van deze tijd vragen om een bredere kijk en om meer samenwerking in ecosystemen. Alleen dan kunnen organisaties succesvol zijn en relevant blijven. Dat zegt Agnes Koops-Aukes, CEO van accountants- en advieskantoor PwC, in de podcast CEO’s op koers. Ook stof tot nadenken voor commissarissen en toezichthouders.

Op 6 juni ging Nederland naar de stembus om zijn vertegenwoordigers in het Europees Parlement te kiezen. Om goed geïnformeerd te zijn en te blijven heeft Berenschot twaalf informatieve artikelen geschreven en er een (digitaal) boek van gemaakt. Met een voorwoord van Berenschot-CEO Hans van der Molen.

Vooruitlopend op de traditionele bordesscène: nu er een regeerakkoord ligt, moet er een nieuw kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB worden gevormd. Welke parallellen (en verschillen) zijn er aan te wijzen tussen de rol van formateur Richard van Zwol bij het samenstellen van de ministersploeg en de werkgeversrol van de raad van commissarissen of raad van toezicht bij bestuurlijke benoemingen? En: de bed & best practices van de portefeuilleverdeling en het vinden van de juiste poppetjes.

In de huidige dynamische en uitdagende omgeving is het organiseren van kritisch vermogen een kritische succesfactor voor bedrijven, volgens Casper van Leusden, vennoot van Custom Management Interim Directeuren. Daarbij gaat het niet alleen om een goede governancestructuur, maar vooral om leiderschap dat tegenspraak van interne en externe stakeholders omarmt en integreert in de processen, besluitvormingsmechanismen en cultuur van de organisatie. Commissarissen kunnen daarop toezien en de ceo of dga ook zélf tegenspel bieden.

De geopolitieke ontwikkelingen zijn een zorg voor Alan Brookes, zo blijkt uit een interview met de CEO van Arcadis voor de video- en podcastserie van PwC. ‘Dit jaar vinden in zeventig landen verkiezingen plaats. De uitslagen kunnen direct invloed hebben op onze projecten.’ Verder staan de race naar net zero en diversiteit & inclusie hoog op de agenda. Het gesprek bevat ook voor commissarissen waardevolle inzichten over actuele toezichtthema’s.

Het groeiende wantrouwen in de samenleving jegens gezagsdragers raakt ook de top van organisaties. Bestuurders moeten intern vertrouwen creëren door transparantie, communicatie, betrokkenheid en zorgzaamheid. Als ze daar niet in slagen, moeten toezichthouders hun daarop durven aanspreken, stelt Anthon van der Horst, executive adviseur GITP. En: ‘Durf uzelf onderdeel van het medewerkerstevredenheidsonderzoek te maken.’

Prof. dr. Annemieke Roobeek, hoogleraar Strategie en Transformatiemanagement op Nyenrode Business Universiteit, Oprichter/directeur van MeetingMoreMinds en 30 jaar ervaring als commissaris in diverse bedrijven, organisaties en sectoren.
Toezichtfunctie: lid raad van commissarissen van Randstad Groep Nederland B.V.
'Ik ben benaderd omdat ik naast expertise over innovatie, duurzaamheid en strategie in tijden van transformaties, veel kennis heb van hoe je de governance in een gouden driehoek het beste gestalte kan geven.'

Na “Onder Commissarissen” is er nu het nieuwe boek van Marilieke Engbers (dit keer samen met Pim Bouwman): over het ongezegde, macht en denkfouten in de bestuurskamer.

Steeds meer zorginstellingen vinden toezichthouders via het matchingsplatform NVTZ Zoek+Vind. Hoe staat het ermee? En wat zijn de ervaringen met deze manier van matchen? We vroegen het aan Marius Buiting, directeur bij de NVTZ. ‘Er ontstaan matches die zowel zorg- en welzijnsinstellingen als de toezichthouder meerwaarde bieden.’

‘Sympathiek’ noemt Maarten Appels van Van Doorne het gezamenlijke initiatief van D66 en NSC om een nieuwe rechtsvorm te introduceren. De RV: de Rentmeesterschap Vennootschap. ‘Het is goed en belangrijk dat steward ownership in de belangstelling staat. Tegelijkertijd vrees ik dat het wetgevingstraject voor een aparte rechtsvorm lang zal gaan duren en het daarnaast hoogst onzeker is of een dergelijke nieuwe rechtsvorm er zal komen’, aldus Appels.

Volgens Annet de Lange, hoogleraar aan de Open Universiteit en senior managing consultant bij Berenschot, spelen arbeidsmarkt en duurzame inzetbaarheid nog altijd een te ondergeschikte rol aan de toezichttafel. Terwijl schaarste en inzetbaarheid ‘wicked problems’ zijn. ‘Geef de HR audit een prominentere rol. Laat je inspireren door koplopers en let ook op de implementatie van je (arbeidsmarkt) adviezen als toezichthouder’, adviseert De Lange.

Commissarissen en toezichthouders worstelen vaak met toezicht op digitalisering en AI. Rogier Nelissen, tot voor kort coo Bergman Clinics Nederland en aankomend commissaris, doet concrete aanbevelingen: veranker digitalisering in de samenstelling én (overlegstructuur) van de rvc/rvt en zie erop toe dat de impact, met zowel kansen als risico’s, wordt geïntegreerd in strategie en bedrijfsvoering. 

Had de raad van commissarissen van Ajax de bestuurlijke crisis bij de beursgenoteerde voetbalclub kunnen voorkomen? Een analyse van Marijke Smallegange, als eindopdracht voor de Leergang Board Potentials van NR Governance.

Debby Woesthuis, directeur Facilitair Bedrijf UMC Utrecht.
Toezichtfunctie: commissaris bij Cyclus NV, op voordracht van de OR.
'Cyclus trekt mij ook vanwege mijn groene hart: de bijdrage die Cyclus dagelijks levert aan duurzaamheid. Maar ook de essentiële taak die zij uitvoert, want we kunnen als samenleving echt niet zonder afvalverwerking. Ik was de eerste commissaris die achter de wagen hing als stage, om het PMD op te halen.'