NR Governance Kennisbank

Een openbare schat aan informatie

Alles wat er op het gebied van governance toe doet, verzamelen we in de NR Governance Kennisbank: observaties, onderzoek, boekbesprekingen, checklists en best practices. De Kennisbank is zo rijk en breed omdat we deze niet alleen vullen. Partners waaronder Berenschot, Custom Management, EY, Van Doorne, NVTZ en TVC, delen hun kennis op het gebied van corporate governance, wetgeving & jurisprudentie, finance & accounting, risicomanagement, cultuur & gedrag, management en leiderschap.

De NR Governance Kennisbank is sectoroverschrijdend en online vrij toegankelijk voor commissarissen, toezichthouders, bestuurders, ondernemingsraden en hun adviseurs.

Governance Radar

Tegenwicht bieden aan Trump: de Nederlandse Monitoring Commissie Corporate Governance Code maakt zich in een gezamenlijke verklaring met de codecommissies van zeven andere landen sterk voor diversiteit en klimaatbeleid in de governance van Europese ondernemingen.

‘Nieuwe dynamiek in Gouden Driehoek nodig’

Exact 75 jaar na de komst van de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) en ruim 20 jaar na het versterkte aanbevelingsrecht is het tijd om het overleg in de driehoek bestuur, toezicht en medezeggenschap te actualiseren. ‘Nieuwe tijden vragen om een nieuwe dialoog’, zegt Dorine Wekking van de Alliantie Medezeggenschap en Governance (AMG). Over nederigheid bij bestuurders en een andere houding van de OR. ‘We hebben alle denkkracht nodig.’

Zorggovernance

Wat is het profiel van de toezichthouder van de toekomst? Die vraag staat centraal in een conceptvisie van de NVTZ, de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn: wat betekenen de grote maatschappelijke opgaven van onze tijd voor de rol van de (zorg)toezichthouder in 2030 en verder? Reacties op de conceptvisie zijn welkom.

Internationale context

De huidige geopolitieke dynamiek, met inmenging van Big Tech, roept de vraag op: hoe afhankelijk zijn organisaties in Nederland van deze ondernemingen? En hoe kunnen toezichthouders het best omgaan met de bedreigingen die dit met zich meebrengt? Vijf aanbevelingen van Sophie Witsenburg, Head of Hydrogen Business Development NL bij energiebedrijf RWE en aankomend toezichthouder.

Best practice

Wanneer een bedrijf in uitdagende tijden terechtkomt, schieten managers vaak in de crisismodus. Het is echter vaak effectiever om eerst tijd te investeren in de medewerkers en het team, stelt Bas van Driel, vennoot van Custom Management Interim Directeuren. Raden van commissarissen kunnen het bestuur of de directie ondersteunen bij het formuleren van een gedeelde ambitie. Dat biedt structuur en richting, versterkt de interne samenwerking en versnelt de transformatie naar een winstgevende en groeiende onderneming.

EY-onderzoek

Er bestaat vaak een kloof tussen de duurzaamheidsstrategie en de bedrijfsstrategie. Nieuw onderzoek van EY toont aan dat bedrijven die duurzaamheid in hun bedrijf integreren, meer vertrouwen hebben in hun vooruitzichten, effectiever worden bestuurd en betere resultaten behalen. Vijf manieren om een verduurzaamheidsverankeraar te worden. En: welke vragen kunnen commissarissen stellen?

Toezichthouders in het nieuws

De waarde van intuïtie onderschat, Mijntje Lückerath-Rovers wel voorzitter rvc maar heeft geen benoemings- of ontslagrecht en de pro’s en con’s van een virtuele AvA.

‘Toegevoegde waarde van de rvc bij familiebedrijven en scale-ups wordt onderschat’

Daan A.J. Kersten, Co-founder & CEO van Include Industries, industriële groep van wereldwijd actieve MKB ondernemingen in niche markten (kleine kampioenen).
Nieuwe toezichtfunctie: lid raad van commissarissen en Audit Committee, LIOF (Regionale Ontwikkelings Maatschappij voor Limburg).
'Wat mij aanspreekt in de functie is de combinatie van de rol die LIOF speelt als aanjager en financier in de Limburgse economie en de verbinding met de maatschappelijke impact die ze via de transities heeft. Met een balanstotaal van meer dan 150 Miljoen Euro en een portfolio van meer dan honderd bedrijven speelt LIOF een essentiële rol in het financieren van jonge start-ups, snelgroeiende scale-ups en mooie MKB bedrijven waarbij ze bovendien een factor vijf aan andere financiering uitlokt, een inspirerend resultaat. Naast investeringen is LIOF ook actief op andere terreinen: naar Limburg halen van buitenlandse bedrijven, internationaliseren van Limburgse bedrijven en stimuleren van innovatie.'

Boeksignalement

Bedrijven staan meer dan ooit voor de uitdaging om een strategie te ontwikkelen die hen in staat stelt om met veranderende geopolitieke ontwikkelingen (zoals in Amerika, Midden Oosten en Oost Europa) om te gaan. De complexiteit van de huidige geopolitieke omgeving roept de vraag op hoe internationaal actieve Nederlandse bedrijven zich daaraan kunnen aanpassen.

Dutch Industrial Deal

De Nederlandse energie-intensieve industrie staat onder druk door hoge energiekosten, een ongelijk speelveld ten opzichte van buurlanden en beperkte verduurzamingsmogelijkheden. In de publicatie “een Dutch Industrial Deal”, draagt Berenschot zeven concrete oplossingen aan voor deze “triple whammy”, die nu leidt tot concurrentienadeel en een rem op verduurzaming van bedrijven. Marinke Wijngaard, directie Berenschot: ‘We willen handvatten bieden voor een duurzame toekomst voor het Nederlands industriesysteem.’

Genoeg informatie om een besluit te nemen?

Hoe om te gaan met de informatie-paradox om tot een goede besluitvorming in een raad van toezicht te komen? In deze column verkent Henk ten Voorde (adviseur boardroom dynamics en psycholoog), de verschillende dimensies van de informatie-paradox, de psychologische mechanismen die hierbij een rol spelen, de governance-uitdagingen die eruit voortvloeien, en – het belangrijkste – hoe toezichthouders dit spel effectief kunnen spelen om hun rol optimaal te vervullen. Governance-uitdaging in zes vragen en zeven strategieën om door informatiemist heen te prikken.

Lessen in leiderschap

Hans van der Molen (Berenschot) ging in gesprek met Winnie Sorgdrager, juriste, auteur, oud-minister van Justitie in het eerste kabinet-Kok en sinds 2018 Minister van Staat. Een gesprek over legitimiteit van leiderschap en maatschappelijke oriëntatie, over nee zeggen tegen een ministerspost en het toch gaan doen. Over de trias politica en instituten sui generis. En over hoe het verder moet in de wereld. Inclusief lessen voor leiderschap.

Best practice

Het bestuur heeft een nieuwe strategie geformuleerd, maar wordt deze ook daadwerkelijk uitgevoerd? Hoe houd je toezicht op de implementatie? Joyce Burkens, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, trekt de parallel met leiderschap in militaire organisaties en schetst welke rol commissarissen kunnen spelen bij een succesvolle strategie-executie.

Alliantie Medezeggenschap en Governance

Op 15 april 2025 startte het project Driehoek in Dialoog, een initiatief van de Alliantie Medezeggen­schap en Governance (AMG), mede mogelijk gemaakt door de Goldschmeding Foundation. Het richt zich op het versterken van de dialoog tussen bestuur, toezicht­houders en mede­zeggen­schaps­organen in de 'Gouden Driehoek', wat betere samen­werking en inclusieve besluitvorming bevordert.

Podcast

In de maandelijkse podcast Achter de Raad van de NVTZ gaat voorzitter Aad Koster in gesprek over de rol van intern toezicht in een snel veranderende samenleving. Wat is de verbinding tussen toezicht, bestuur en maatschappelijke opgaven? Hoe blijven we als toezichthouder relevant, betrokken én toekomstgericht?

EY Entrepreneur Of The Year 2025

In 2025 vindt alweer de 29e editie plaats van ondernemersprijs EY Entrepreneur Of The Year. Het thema Shape the Future with Confidence benadrukt het belang van vertrouwen in een veranderende wereld. De deelnemers zijn changemakers met innovatieve ideeën. Het zijn ook de toezichthouders van morgen.

Pausverkiezing als governance-oefening

De pausverkiezing biedt, bij nadere beschouwing, een rijk arsenaal aan inzichten voor seculiere leiders, bestuurders en toezichthouders. Hugo Reumkens (Van Doorne) formuleert zeven lessen voor bestuur en toezicht op basis van het laatste conclaaf. Augustijnse spiritualiteit versus autoritair strongman leadership. De verkiezing van Leo XIV is geen religieus anachronisme, maar een governance-oefening met indrukwekkende relevantie. ‘Een benoeming wordt te vaak gezien als sluitstuk, niet als vertrekpunt van reflectie.’

Boeksignalement

Wat hebben prins Bernhard, de ceo van Heineken, topcommissarissen en de minister van Financiën met elkaar gemeen? Ze ontmoeten elkaar in informele genootschappen met namen als De Pijp en De Tafelronde.

Rol toezicht en medezeggenschap in diversiteit & inclusie

Diversiteit & inclusie in organisaties is niet langer een optie, maar een vereiste. Als bewaker van benoemingsprocessen speelt de voordrachtcommissaris de rol van poortwachter en aanjager van verandering door het bevorderen van D&I binnen de governancedriehoek en het stimuleren van een inclusieve bedrijfscultuur, stelt Shirley Mathoera, senior adviseur WissemaGroup, bestuurslid NR Governance en aankomend toezichthouder.

Governance Radar

Tijdig in gesprek gaan met bestuurders over (on)gewenst gedrag is effectiever dan het terugvorderen bij bonussen als grenzen zijn overschreden. Maar wie of wat kan fungeren als lichtend baken voor commissarissen om de ethische gravitas van bestuurders te wegen, zonder willekeur of moraalridderschap? Kan naar de nieuwe paus gekeken worden voor inspiratie? Of wordt het tijd voor een Nederlandse gedragscode voor bestuurders en toezichthouders?

Toezichthouders in het nieuws

Is het tijd voor een Chief Moral Officer? En: mislukte zoektocht Willem II naar commissaris met voetbalkennis, geen vertrouwen vakbond FNV meer in rvt en commissarissen te makkelijk met klimaatbonussen.

Column

Wat is mijn toegevoegde waarde in de raad en hoe herkennen en evalueren we deze waarde precies? In deze column verkent adviseur boardroom dynamics en psycholoog Henk ten Voorde, enkele componenten van het relevant zijn én blijven als toezichthouder. Over de balans tussen nabijheid en afstand, en de kunst van herkennen en meanderen.

On board

Bijna de helft van de commissarissen is vrouw, maar waar blijven de vrouwelijke rvc-voorzitters? En verder: rvt-voorzitter TU Delft afgetreden wegens belangenverstrengeling en waarom er zelfs in tijden van crisis gelachen moet worden in de boardroom.

Boekrecensie

Wat we in de corporate omgeving kunnen leren van topsporters, is volgens oud-schaatser en NOS tv-commentator Martin Hersman meer ritme en rust in ons leven brengen. 'Wie altijd aanstaat, presteert suboptimaal.' Staat u als commissaris altijd aan of ook wel eens uit?

Berenschot Trendsonderzoek

Grondstoffen, arbeidskrachten, energie, financiering…. Ze hebben één ding gemeen: het is anno 2025 allemaal schaars. Daarom moet ‘schaarste’ vaker op de bestuurstafel komen als gespreksonderwerp, concludeert strategie-consultant en onderzoeker Nick Hageraats op basis van het Berenschot Strategie Trendsonderzoek 2025. ‘En strategie moet niet alleen lange termijn zijn maar een combinatie van langetermijndenken met een flexibele, kortcyclische aanpak met frequentere evaluaties.’ Van strategische planning naar strategische lenigheid. En ook: ‘Geopolitieke ontwikkelingen vragen om structureel andere ketenkeuzes.’

Column

Wie houdt toezicht op AI? Heersen taal- en rekenmodellen binnenkort over ons in plaats van wij over hen? Dat is de vraag die Henk ten Voorde zich stelt in de maandelijkse column voor Governance Update. Hoe kan governance effectief blijven in een door AI gedreven toekomst en helpen bij het behouden van menselijke waardigheid in organisaties? Over de ‘impliciete noodzaak van meer menselijk toezicht en een robuuste AI-governancestructuur’. AI-governance als onderdeel van het toezichthoudersperspectief.

Best practice

Ervaringsdeskundigheid in raden van toezicht helpt bij het borgen van het cliëntperspectief, vergroot de diversiteit en kan relevante expertise inbrengen, zoals duurzaamheid of digitalisering. Bart de Geus, datamanagementspecialist en actief als ervaringsdeskundig bestuurslid in de zorg, presenteert een praktisch volwassenheidsmodel voor de verankering van patiëntparticipatie in het toezicht.

EY-rondetafelbijeenkomsten

Geopolitiek staat hoog op de agenda in elke Nederlandse boardroom, blijkt uit door EY georganiseerde rondetafeldiscussies met topcommissarissen. De toezichthouders zien drie speerpunten voor een veerkrachtige economie en samenleving: strategische keuzes voor hoogwaardige sectoren, productiviteitsgroei en innovatiekracht. Een bijdrage van André Wijnsma, Assurance Markets Leader EY Nederland.

Internationale bedrijfsvoering

In een wereld waarin recht steeds vaker wijkt voor macht, moeten bedrijven zich opstellen als bewaker van een bestuurscultuur die steunt op beginselen van onafhankelijkheid, gelijke behandeling en machtsbegrenzing. Een strategische keuze voor een institutioneel speelveld waarin verantwoord ondernemerschap mogelijk blijft, stelt Hugo Reumkens van Van Doorne.

Toezicht tijdens crisis

Bij organisaties in problemen heerst vaak onrust en verwarring. Erik Boom, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, laat in vijf stappen zien hoe je rust en duidelijkheid creëert, zodat management en medewerkers weer samen kunnen bouwen aan gemeenschappelijke doelen en een succesvolle toekomst. Ook voor commissarissen biedt dat waardevolle inzichten.

Governance Radar

De actualisering van de Nederlandse Corporate Governance met de verklaring omtrent risicobeheer (VOR) biedt commissarissen een nuttig instrument voor een dialoog over risico’s in de board. Maar wees alert op schijnzekerheid en houd een open oog voor zwarte zwanen.

Richtlijnen maken codes minder relevant

Als voorzitter van de Corporate Governance Policy Group van Accountancy Europe, zal Auke de Bos (EY) zich regelmatig ‘in en rondom Brussel’ begeven. Om gevraagd en ongevraagd advies uit te brengen over governance gerelateerde onderwerpen die de accountant in Europees perspectief raken. En dat is al snel zo. Auke de Bos: ‘Steeds meer governance is in richtlijnen vastgelegd en dus vragen bestuurders en commissarissen ons eerder om advies.’ Voor de governance codes is volgens De Bos meer een rol weggelegd voor ‘de zachte kant (mores)’.

On board

Scheidend Boskalis-topman Peter Berdowski schuift door naar het voorzitterschap van de raad van commissarissen van het baggerconcern. Verstandig? En wie volgt Klaas Knot op als president van De Nederlandsche Bank?

Governance radar

In deze Trumpiaanse tijden zijn aandeelhouderswaarde en winstmaximalisatie terug van weggeweest. Juist nu moeten commissarissen in de beste Rijnlandse traditie pal staan voor het duurzaamheids- en diversiteitsbeleid van hun toezichtorganisaties.

Best practice

De overeenkomsten tussen het golfspel en (interim-)leiderschap: een flinke dosis ambitie, een uitgekiende strategie, een passende risicobereidheid, overtuigingskracht, samenspel, integriteit, hard werken én een beetje geluk, aldus Harald de Graaf, vennoot van Custom Management Interim Directeuren. Ook voor commissarissen ligt er een belangrijke rol op het corporate golfveld.

Column

Henk ten Voorde is nieuwe columnist voor Governance Update. In deze eerste column gaat hij onder meer in op de toegevoegde waarde van meer dynamische betrokkenheid als toezichthouder. Hij verkent de relatie tussen intrinsieke motivatie en verantwoordelijkheid in de boardroom en het toezichthouden. ‘Bij indringende beslismomenten moet je jezelf de gewetensvraag stellen: voor wie of wat doe ik dit precies.’ En ook: ‘Toezichthouders die gedreven worden door een innerlijk kompas, kiezen ervoor om verder te kijken dan louter procedures, cycli of regels.’

Boekrecensie

Complexe maatschappelijke problemen leiden tot ongemak. Grote transitieplannen (energie, landbouw, wonen) met dito ambities brengen de oplossing nauwelijks dichterbij. Hans Vermaak pleit in zijn nieuwe boek voor ‘de logica van de lappendeken’. 

Over brede welvaart en vrouwelijke wijsheid

In de nieuwe reeks ‘In gesprek over leiderschap’ wisselt directievoorzitter Hans van der Molen van Berenschot van gedachten met prof. dr. Annet de Lange, hoogleraar Duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt aan de Open Universiteit. Een open dialoog over de professionele en persoonlijke kanten van leiderschap.

Toezicht in zorg en welzijn

Deze tijd van transitie vraagt om een mix van ervaring, bespiegeling, plannenmakers, ideeënbedenkers én critici in rvt’s, stelt Petri Ykema-Weinen. De NVTZ-vicevoorzitter over lef tonen, de verbreding naar niet-financiële thema’s als duurzaamheid en digitalisering en het belang van regionale samenwerking. ‘Houd niet vast aan het oude.’

Goed ondernemingsbestuur

In een veranderende wereld moet de Corporate Governance Code fungeren als anker, stelt Hugo Reumkens van Van Doorne. Pleidooi voor een terugkeer naar de fundamentele principes: bevorderen van goed bestuur en effectief toezicht, niet elke maatschappelijke trend omarmen en een deskundige en onafhankelijke Monitoring Commissie, vrij van politieke invloeden.

Compliance

Het Competitiveness Compass moet Europa concurrerender maken door versterking van het ondernemersklimaat. Welke implicaties heeft de ambitieuze wetgevingsagenda van de Europese Commissie voor bedrijven? En welke vragen kunnen commissarissen daarover stellen? PwC schetst de eisen voor de naleving van de nieuwe regels én de te benutten kansen.

Duurzaamheid

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) heeft belangrijke implicaties voor de rol, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden van de raad van commissarissen. Hoe kan ESG worden geïntegreerd in de governance en de strategie van de onderneming? En met welke eventuele wijzigingen van de Europese richtlijnen in het aangekondigde ‘Omnibus’-voorstel moet rekening worden gehouden? Een analyse van duurzaamheidsexperts Annelies van Tongeren en Linda Thonen van PwC Legal Business Solutions.

'Ondernemers ondersteunen in een veranderende wereld'

Heske Groenendaal, ondernemer in de maakindustrie, actief in glas-metaal-constructies.
Nieuwe toezichtfunctie: commissaris bij de Van Spaendonck groep en Stichting Mr. Dr. B.J.M. van Spaendonck.
'Ik heb volmondig ja gezegd tegen de rol van commissaris bij Van Spaendonck, omdat hun missie naadloos aansluit bij mijn passie voor innovatie, ondernemerschap en praktische oplossingen voor het midden- en kleinbedrijf (mkb). Wat me vooral aanspreekt, is dat Van Spaendonck ondernemers niet alleen ondersteunt met kennis en advies, maar ook met softwareoplossingen die bedrijfsprocessen, zoals hr, efficiënter maken. Die combinatie van strategie en technologie is precies wat bedrijven nodig hebben om toekomstbestendig te blijven.'

Eigendomsstructuur

Bij steward ownership staan niet de aandeelhouders, maar de missie van het bedrijf en de stakeholders centraal. Harald de Graaf, vennoot van Custom Management Interim Directeuren, schetst de voordelen, maar ook de uitdagingen van deze nieuwe eigendomsvorm én de rol van commissarissen daarbij.

Intergenerationele governance

Young professionals kunnen bestuurders en commissarissen ondersteunen bij het bouwen van toekomstbestendige organisaties. Zittende boards moeten leren luisteren naar jong talent, de belangen van millennials en generatie Z meenemen in de besluitvorming en jonge medewerkers bijstaan in het versterken van hun (mentale) weerbaarheid, zo kwam naar voren tijdens het EY Next Gen Round Tables Event. Een bijdrage van André Wijnsma en Saskia van der Zande van EY Nederland.

Interview

Door onbekendheid en ongemak maken nog te weinig ondernemingsraden gebruik van het recht om een derde van de leden van de raad van commissarissen voor te dragen voor benoeming. CNV-voorzitter Piet Fortuin pleit voor professionalisering en governance-innovaties als een or-code, een werknemerscommissie in rvc’s en een jaarlijks evaluatiegesprek tussen de drie raden. ‘Volwassen medezeggenschap vereist volwassen verhoudingen binnen de governancedriehoek.’

Best practice

Veel toezichthouders in zorg en welzijn worstelen met het structureel agenderen van innovatie. De recente themabijeenkomst Toezicht op innovatie leverde vijf concrete handvatten op, schetst Emma Verweij van de NVTZ. Dit biedt ook relevante inzichten voor toezichthouders in andere sectoren.

Column

Toezicht houden is uitdagender dan ooit. Commissarissen en toezichthouders opereren in een complexe omgeving die voortdurend en radicaal verandert. Duurzaamheid, diversiteit, inclusie, geopolitieke spanningen en de opkomst van de anti-woke-beweging veranderen niet alleen het speelveld, maar ook de verwachtingen. Hugo Reumkens van Van Doorne over de vraag: Hoe blijf je effectief als toezichthouder in een wereld waarin niets zeker is?

Toezicht in het nieuws

Voetbalfilm versus governancefilm, Van der Valk-commissaris opgestapt en Franse bestuurder rukt op bij Nederlandse beursfondsen. Plus: oud-SHV-topman en multicommissaris Jeroen Drost over de dynamiek in de bestuurskamer.

Podcast

De toegankelijkheid, betaalbaarheid en kwaliteit van de zorg staan onder druk. Hoe kunnen we de taken en rolverdeling aanpassen om beter aan deze waarden te voldoen, vooral gezien de toenemende discrepantie tussen zorgcapaciteit en zorgvraag in Nederland? In de nieuwste aflevering van De Vooruitgang aan Tafel, een podcast van Berenschot, bespreekt Frank Kromer de toekomst van het Nederlandse zorgstelsel.

Benoemingen

Zie hieronder de commissarissen en toezichthouders die recent zijn benoemd naar aanleiding van een door NR begeleide search of bekijk alle benoemingen.