Duurzaamheid

Raden van commissarissen moeten toezicht houden op de gewenste balans tussen stakeholderbelangen in de aansturing van zorgorganisaties. Dat vraagt om een brede scope, een stevige discussie over duurzame waardecreatie in de boardroom en een gedegen externe verantwoording, stelt Jantien de Jong, zorgondernemer en aankomend toezichthouder.

De aantrekkelijkheid van Nederland als vestigingsland staat onder druk, stelden topbestuurders tijdens rondetafeldiscussies, georganiseerd door EY. Een nieuw kabinet moet duurzame concurrentiekracht veiligstellen door langetermijnperspectief, oplossend vermogen en meer dialoog tussen overheid en ondernemers. André Wijnsma van EY schetst zes oplossingsrichtingen om de BV Nederland nu en straks te laten floreren.

Hoe kunnen commissarissen structureel het gesprek aangaan over verduurzaming van de bedrijfsvoering? Claire van den Broek, Head External Affairs van het Impact Institute en True Price én zelf aankomend commissaris, verzamelde concrete tips van ervaren toezichthouders. ‘Blíjf ernaar vragen en zoek de randjes op.’

Voor bedrijven betekent de afnemende biodiversiteit een nieuwe uitdaging door toenemende wet- en regelgeving en druk vanuit belanghebbenden. Hoe stuur je en houd je toezicht op een positieve impact op de natuur? Alexander Spek, partner van PwC Nederland, en Thijs IJsbrandij, manager ESG - Environmental Strategy bij PwC, over data verzamelen, rapportages inrichten, strategie formuleren en de transformatie inzetten. ‘Alleen samen komen we tot oplossingen.’

Met de invoering van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) moeten ondernemingen in het jaarverslag gaan rapporteren over duurzaamheid. Joukje Janssen en Hugo van den Ende, ESG-experts bij PwC, over de eisen die dat stelt aan accountants, bestuurders en toezichthouders. ‘Een belangrijke succesfactor bij de implementatie: begin met de dubbele materialiteitsanalyse. Pas daarna weet je wat de knoppen zijn waaraan je moet draaien om duurzamer te worden.’

Organisaties staan voor complexe maatschappelijke uitdagingen. Hoe kan daarbij de kloof worden overbrugd tussen de eigen ethiek van bestuurders en commissarissen en het systeem waarin zij acteren? Om welke hervorming van de governance en de opleiding van (non-)executives vraagt dat? Die vragen stonden centraal in het project ‘Ongemak in de Boardroom’. Een dubbelinterview met Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van initiatiefnemer MVO Nederland, en Aukje Kuypers, die als bestuurder deelnam (mét een van haar commissarissen).

Het kan niet zo zijn dat je als bedrijf alleen zegt wat je klimaatdoel in 2050 is en geen inzicht geeft in de tussendoelen. En toch ontbreekt dat bij veel bedrijven. Jan-Willem van den Beukel, adviseur klimaatbeleid, CDA-politicus en toezichthouder, benoemt drie acties waarmee rvc’s dat kunnen veranderen.

Om klimaat- en duurzaamheidsdoelstellingen te kunnen behalen, moet innovatie topprioriteit van commissarissen en bestuurders zijn, stellen Auke de Bos en Dick Hoogenberg van EY Nederland. De nadruk ligt echter nog te veel op wet- en regelgeving en compliance in plaats van op strategie en fundamentele gedragsverandering, zo bleek tijdens de serie round tables voor commissarissen die EY faciliteerde in het najaar van 2021 en het voorjaar van 2022.

Bestuurders en commissarissen kunnen duurzaamheidsbelangen in hun besluitvorming niet meer negeren. Claudine Maeijer en Anish Sewbaransingh van PwC Legal schetsen het belang van duurzame corporate governance: maak ESG onderdeel van de strategie, het beleid en de interne governance (waaronder de reglementen voor het bestuur en de rvc), zorg voor de juiste rapportages, wees transparant en formuleer daadwerkelijk haalbare doelstellingen.

In 2024/2025 moeten grote ondernemingen aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de European Sustainability Reporting Standards (ESRS) voldoen. Professor Auke de Bos, bestuurder EY Accountants en governance-expert bij EY, constateert dat ondernemingen en ook commissarissen, uitzonderingen daargelaten,  er nog maar mondjesmaat mee bezig zijn. ‘We gaan naar een nieuwe tijd. Een tijd waar niet financiële verslaggeving minstens zo belangrijk wordt als financiële verslaggeving.’ Honderden pagina’s gedetailleerde verslaggevingsregels  en heel veel duurzaamheids-werk, liggen in het verschiet. Voor commissarissen is er vooral een rol weggelegd om bestuur te “challengen” op duurzaamheidsbeleid en de verantwoording daarover.

Rapporteert uw onderneming al over de duurzaamheidsimpact en klimaatrisico van de bedrijfsvoering? Voert u daarover als commissarissen de dialoog met het bestuur en bespreekt u de dilemma’s? Governancemodellen bieden hiervoor een concreet handvat. Deze staan dan ook centraal tijdens de inspiratiesessie Duurzaamheid: de kansen en risico’s voor de onderneming op 23 maart. Inleider Eva Eijkelenboom, beleidssecretaris accountancy en corporate governance van VNO-NCW, geeft alvast een voorproefje.

Nieuwe urgentie rond ESG brengt in veel bedrijven een revolutie op gang, die wordt gekenmerkt door ingrijpende veranderingen in hun strategische keuzes, de aansturing en inrichting van hun organisatie en de rapportages daarover. Initiatieven op het ene gebied maken ook veranderingen op het andere gebied noodzakelijk. Serieus bezig zijn met ESG betekent daarom dat bedrijven zich niet kunnen beperken tot een paar op zichzelf staande projecten, stelt Joukje Janssen, partner Sustainability van PwC Netherlands. Ze ziet ook een belangrijke rol voor commissarissen.

Nog lang niet elke raad van commissarissen heeft de Sustainable Developments Goals op de radar. Terwijl commissarissen een cruciale rol kunnen spelen bij het agenderen en realiseren van de SDG’s door het stellen van de juiste vragen en toezicht op de voortgang. Een analyse van Anja Sinke, voormalig Technology Director bij BP International in het Verenigd Koninkrijk en aankomend commissaris.

Duurzaamheid staat bij veel bedrijven en organisaties steeds hoger op de agenda. In het nieuwe publieksverslag van PwC gaan Mijntje Lückerath, professor of corporate governance en millennial expert Talitha Muusse, in gesprek over ‘duurzame vooruitgang’.

Klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit staan steeds hoger op de agenda van financiële instellingen. Zij erkennen duurzaamheid als voorwaarde voor langetermijnwaardecreatie. Hoogste tijd dat ook raden van toezicht het op de agenda zetten, aldus Hidde van Kersen, verbonden aan non-profitorganisatie Marine Stewardship Council en zelf meervoudig toezichthouder.

De energietransitie is alleen mogelijk met een geïntegreerd en circulair energiesysteem, waar producenten en gebruikers samen verspilling tegengaan en kosten reduceren, zo wordt gesteld in de Green Deal Monitor van PwC. Dat vraagt om meer samenwerking tussen bedrijven, overheden en andere organisaties. Commissarissen kunnen hierbij een verbindende rol spelen, aldus PwC-partner Viviana Voorwald. 

Veel Nederlandse financiële instellingen zien kansen in sustainable finance, maar een doorvertaling in de praktijk blijkt vaak nog lastig. Commissarissen kunnen door het stellen van de juiste vragen helpen bij het maken van bewuste strategische keuzes en het formuleren en monitoren van een concrete aanpak om het ambitieniveau te realiseren, stelt PwC-partner Joukje Janssen. Ook stof tot nadenken voor commissarissen buiten de financiële sector.

Nu de coronacrisis langer duurt dan verwacht, worden de economische en sociale gevolgen steeds zichtbaarder. Tegelijkertijd worden we ons meer bewust van wat luxe is en wat echt noodzakelijk is en bijdraagt aan het welzijn van mensen. De commissaris kan als klankbord het bestuur inspireren om de balans te vinden tussen actuele uitdagingen en langetermijnwaardecreatie, constateert Nancy Kamp-Roelands, Associate Partner EY Accountants.

‘Eindelijk eens een goed en positief gesprek over de duurzaamheidsopgave!’ Bijeenkomst bij Tata Steel met keynote spreker Jan Peter Balkenende. Het programma van deze dag verbeelde precies waar High Level Toezicht voor staat: het bespreekbaar maken van de lastige, duivelse, dilemma’s waarmee de duurzaamheidsopgave, c.q. de energietransitie gepaard gaat. En vanuit de erkenning van de complexiteit en de noodzaak om integrale oplossingen te kiezen, innovatief te zijn. Innovatief als bestuurder en als commissaris/toezichthouder.

Het staat momenteel hoog op de agenda in menig boardroom: de stikstofproblematiek. Annet Blokhuis en Cees Kniestedt van Van Doorne bespreken en analyseren het rapport van de Adviescommissie Stikstofproblematiek en de daarin gepresenteerde noodmaatregelen. Hun eerste conclusie: het advies zal op korte termijn weinig soelaas zal bieden aan de stagnatie die zich nu aftekent in de veehouderij, industrie, mobiliteit en bouw. Voor de meeste projecten zal de onzekerheid voortduren.

De herziene Corporate Governance Code besteedt in toenemende mate aandacht aan maatschappelijk verantwoord bestuur. Dat vraagt om een ander type commissaris. Het vraagt om buitenstaanders, aldus Evelien Vlastuin, governance-expert bij KPMG.

Duurzaamheid en langetermijnwaardecreatie raken de taken van de commissaris steeds meer. Dat betekent een actievere rol voor de rvc, zowel op het gebied van toezicht, bij het benoemingsbeleid als bij het scherp houden van het bestuur door middel van advies. Nancy Kamp-Roelands en Gina Schuurman van EY geven een aantal praktische handvatten.

‘De energietransitie gaat gepaard met bloed, zweet en tranen, laten we er samen de schouders onder zetten.’ Robert Claasen, vennoot van Custom Management Interim Directeuren en executive director ad interim van bedrijvencluster Chemelot, schetst hoe bestuurders en commissarissen de omslag naar duurzame energie kunnen realiseren.

Hoe moeten organisaties bijdragen aan een circulaire economie en welke rol kunnen commissarissen daarbij spelen? Kies voor een gefaseerde overstap en integreer maatschappelijke impact in de toon aan de top en de bedrijfscultuur, zo bleek tijdens het door Deloitte georganiseerde Executive Breakfast – Ladies Only. ‘Het mag niet afhankelijk zijn van één enthousiaste bestuurder.’