Chronos én Kairos

‘De dominantie van de tijd leidt tot een bijna mechanisch afwerken van besluiten- en actielijstjes’, constateert advocaat, partner Hugo Reumkens van Van Doorne. ‘Goede ideeën en verhelderende inzichten komen echter vooral in beeld op de momenten waarop de kloktijd even wordt gelaten voor wat hij is.’ Hugo Reumkens stelt bestuurders in deze column de vraag: hoe vaak wordt u op Kerstavond overvallen door The Ghost of Christmas Past? ‘Niks doen is niet lui.’

‘Tijd is geld.’ Dat lijkt het uitgangspunt anno 2022 te zijn. ‘Geen minuut te verliezen’, is het huidige credo. Er zijn zelfs adviseurs die hun professionele diensten aanbieden voor een uurtarief dat wordt berekend in eenheden van zes minuten. In onze dagelijkse beslommeringen vergeten we om letterlijk even stil te staan. Terwijl de gevolgen daarvan juist een averechts effect hebben op de welvaart en ons welzijn.

Tijd in de boardroom

Ook in de boardroom is tijd een strikte meeteenheid geworden, die altijd geoptimaliseerd dient te worden. Hoewel kloktijd van origine slechts een praktische en kunstmatige afspraak is, zijn de wijzers van de klok behoorlijk dominant aanwezig in de agenda van het Nederlandse bestuur en toezicht. Agenda’s staan bol van verplichtingen en afspraken, mensen rennen van de ene activiteit naar de andere. Tijd is belangrijk in de westerse wereld. De dominantie van de tijd leidt tot een bijna mechanisch afwerken van besluiten- en actielijstjes. Goede ideeën en verhelderende inzichten komen echter vooral in beeld op de momenten waarop de kloktijd even wordt laten voor wat hij is. Bijvoorbeeld met Kerst. Dat zijn de momenten van bezinning: de benen op tafel, het dagdromen, een wandeling of fietstocht door de natuur of het luisteren naar muziek. Mediteren, reflecteren, de tijd nemen en het idee van tijd verliezen. Hoe vaak komt dat nog voor in onze hectische maatschappij? Hoe vaak wordt u op Kerstavond overvallen door The Ghost of Christmas Past?

Chronos en Kairos

Wie het heeft over kloktijd, heeft het over Chronos, een figuur uit de Griekse mythologie. Hij staat voor de lineaire, meetbare tijd. De kloktijd, die maatgevend is de westerse wereld. De tijd waarin we van activiteit naar activiteit gaan. De tijd waarin we doel- en resultaatgericht te werk gaan. De tijd waarvan we er altijd te weinig lijken te hebben. De Griekse mythologie kent echter ook Kairos. Hij is de jongste zoon van Zeus en staat voor de innerlijke tijdsbeleving. Aandacht, rust en concentratie zijn ingrediënten voor die beleving van tijd. ‘De vertraagde tijd die als een ruime jas om je heen zit.’ Of ‘de ware tijd die tot leven komt als de klokken zwijgen.’ Hoewel we Chronos nodig hebben om onze complexe en efficiënte samenleving in te richten, is ook Kairos onmisbaar. Omdat we goede ideeën en verhelderende inzichten vooral krijgen wanneer we de tijd even uit het oog verliezen. Of omdat we het simpelweg nodig hebben om soms even uit te staan. Als de kerstklokken stilvallen en we de kloktijd vergeten, komen we in een ‘innerlijke tijd’ terecht. Het gaat dan om een ander tijdsbesef waarin plotseling uren zijn verstreken. Is dat misschien ook de bewustwording die Charles Dickens ons via Ebenezer Scrooge en zijn overleden zakenpartner Jacob Marley wil bijbrengen?

Niks doen is niet lui

Waarom we zoveel minder creatief zijn geworden? Omdat we daarvoor rust en ruimte nodig hebben. Meer Kairos. Om creatief te kunnen zijn moeten tal van nieuwe verbindingen worden gelegd tussen de diverse onderdelen van ons brein. Die verbindingen ontstaan spontaan, maar vooral als we tot rust komen. Daarom krijg je dat briljante idee vaak als je onder de douche staat of de hond uitlaat. En komen goede voornemens met Kerst en rondom de jaarwisseling. Ik zou het bestuurders en commissarissen gunnen om tijdens Kerst tot het inzicht te komen dat bewust niks doen niet lui is, maar een onderdeel moet zijn van ons bestaan. Het is een belangrijke levensvaardigheid. Nietsdoen is dus niet iets dat zich beperkt tot een vakantie of het weekend, maar zou ingebouwd moeten worden in ons dagelijks leven en in onze werkcyclus. En niet alleen met Kerst, maar gedurende het gehele jaar. Ongetwijfeld zullen Chronos en Kairos, beide tijdsbelevingen, waardevol zijn en blijven. Dus als u in de ochtend van Kerst ondanks een onrustige Kerstnacht toch weer gezond en wel wakker wordt, verwelkom dan Kairos op het vervolg van uw levensweg en omarm de ruimte die u krijgt om tot nog meer inzichten en bezinning te komen. Ik ben benieuwd naar de resultaten van dit hernieuwde creatieve gedachtenproces en hoop van harte dat wij daarvan in het nieuwe kalenderjaar de vruchten mogen blijven plukken.

Voor contact met Hugo Reumkens, kijk hier